1. Εσωτερικοί παράγοντες
Παρά την πληθώρα των μέσων και μεθόδων διοίκησης των επιχειρήσεων, μικρών και μεγάλων, που παρέχει η τεχνολογία σήμερα, οι βασικές αρχές παραμένουν, βασικά ίδιες, για πολλές δεκαετίες, ίσως και εκατονταετίες.
Οι παράγοντες που αλλάζουν είναι τόσο εξωγενείς όσο και εσωτερικοί για την κάθε επιχείρηση όπιου μεγέθους μικρού ή μεγάλου, μέχρι και του μεγέθους μίας κρατικής οντότητας.
Θεωρώ ότι οι εξωγενείς παράγοντες όσο και οι εσωτερικοί είναι προτιμότερο να αναλύονται ξεχωριστά διότι τα χαρακτηριστικά τους και οι τρόποι αντιμετώπισης τους είναι διαφορετικοί, και θα εξηγήσω παρακάτω τι συνέπιες έχει αυτό.
α) Ο ρόλος της διοίκησης
Η διοίκηση μίας επιχείρησης εξαρτάτε κυρίως από ένα άτομο ή την ομάδα ανθρώπων που λειτουργεί συντονισμένα σαν να είναι ένα άτομο. Εσωτερικές απόψεις μπορούν να αποτελούν μέρος της διαδικασίας λήψης μίας απόφασης, αλλά από την στιγμή που λαμβάνεται η απόφαση πρέπει να εκτελείται στο ακέραιο, και ο μόνος μηχανισμός αλλαγής της απόφασης να λαμβάνεται από την ανάδραση (feedback() που εμφανίζεται από τα αποτελέσματα της απόφασης αυτής.
Αυτή είναι βασική αρχή για την επίτευξη σταθερότητας λειτουργίας όλων των συστημάτων, οικονομικών, κοινωνικών, πολιτικών, και μηχανισμών αυτοματισμών.
Αυτή η αρχή προϋποθέτει την ύπαρξη συστημάτων μέτρησης, τόσο των αποτελεσμάτων (στοιχεία οικονομικά ή ποιοτικά κλπ) όσο και της ανάδρασης.
Η σωστή και αξιόπιστη μέτρηση των αποτελεσμάτων και η ανάδραση βοηθούν στην βελτίωση, σταθεροποίηση, και τροποποίησης της εξελικτικής πορείας ενός οργανισμού ή συστήματος.
Τα χαρακτηριστικά ενός διοικητού ή της ομάδας που διοικεί είναι και αυτά σημαντικά για να γίνει σωστή επιλογή των στόχων της επιχείρησης και αναγνώριση των προβλημάτων, πρόβλεψης των μεταβολών του περιβάλλοντος και επιλογής των μέσων που θα απαιτηθούν για την επίτευξη των στόχων.
Στην φάση αυτή αξιολογούνται τα επί μέρους χαρακτηριστικά και ιδιαίτερες ικανότητες της διοίκησης, που θα πρέπει να επιδεικνύει ο εκάστοτε διοικητής, διορατικότητα, σωστή αντίληψη του περιβάλλοντος επιλογή συνεργατών, μέσων και μεθόδων.
Αυτά τα χαρακτηριστικά που πρέπει να διαθέτει η διοίκηση φαίνονται πολύ γενικά αλλά δεν είναι, αντίθετα είναι ιδιαίτερα σπάνια γιατί προϋποθέτουν συνδυασμούς γνώσεων, κατάρτισης και εμπειρίας, ταυτόχρονα με χαρακτηριστικά αυτογνωσίας, επιμονής, διαλλακτικότητας, και πολλών άλλων χαρακτηριστικών που είναι ανεξάρτητα από το συγκεκριμένο αντικείμενο της επιχείρησης.
Είναι λοιπόν πολύ σημαντικό να βρεθεί ο κατάλληλος διοικητής, ιδιαίτερα στις σημερινές συνθήκες αλματωδών μεταβολών, για τον λόγο αυτό, είναι αναγκαίο, η διοίκηση να αποτελείται από μία ομάδα που θα διαθέτει τον άνθρωπο που θα έχει το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της σύνθεσης και κρίσης που θα του επιτρέψει να συνθέσει και να πάρει την σωστότερη απόφαση, αλλά και να την επιβάλει.
Αρκετά όμως για τα χαρακτηριστικά του διοικητού, μία επιχείρηση έχει ανάγκη και στελεχών.
β) Ο ρόλος των στελεχών
Τα στελέχη πρέπει να έχουν τα χαρακτηριστικά που απαιτεί ο τομέας που αναλαμβάνουν, που πρέπει να είναι πιο εξειδικευμένα στο κάθε σχετικό αντικείμενο, αυτό δεν θέλει ιδιαίτερη σοφία για να γίνει αποδεκτό, όμως τα στελέχη μπορούν να αχρηστευθούν αν δεν τοποθετηθούν σε θέσεις σχετικές με τις γνώσεις και την ιδιοσυγκρασία τους.
Τα τελευταία χρόνια, και μετά την πρώτη βιομηχανική επανάσταση, που οι επιχειρήσεις είχαν καθετοποιημένες δραστηριότητες, έγιναν πολλές αλλαγές, προκειμένου να επιτευχθούν προσαρμογές σε περισσότερο σύνθετες συνθήκες ανταγωνισμού λόγω της παγκοσμιοποίησης.
Υπεισήλθαν θέματα κόστους, ποιότητας, αποδοτικότητας, νέων τεχνολογιών, μέχρι και θέματα αυτοματισμού, ελείψεως πρώτων υλών, ενέργειας, περιβάλλοντος, ασφάλειας, ελλείψεων προσωπικού, κοινωνικών απαιτήσεων, και τεχνικής νοημοσύνης.
Το θέμα της οργανωτικής υποδομής έγινε πρωτεύων.
Τόσο στην παραγωγή όσο και στην διάθεση των προϊόντων, η οργάνωση παίζει, σήμερα, μεγαλύτερο ρόλο.
Εντούτοις, σε πολλές επιχειρήσεις, το αντικείμενο της οργανωτικής υποδομής μπαίνει σε δεύτερη μοίρα λόγω λανθασμένων προτεραιοτήτων, τα στελέχη των επιχειρήσεων κατανέμονται λανθασμένα, προκειμένου να καλύπτονται άμεσες ανάγκες επιβίωσης των επιχειρήσεων αυτών, δηλαδή τα ικανά στελέχη αναλαμβάνουν εργασίες «πυροσβεστικής» φύσης.
Παρατηρούμε αξιόλογα στελέχη να αξιοποιούνται σε λανθασμένες θέσεις και να τοποθετούνται σε κρίσιμες θέσεις, τελείως ευκαιριακά, άτομα αμφίβολης αποτελεσματικότητας και εμπειρίας, θέσεις όπως διευθυντών ποιοτικού ελέγχου, η αναδιάρθρωσης, εφαρμογής προτύπων, κλπ, μόνο και μόνο για να καλυφθούν τυπικές υποχρεώσεις που επιβάλλονται από διεθνείς οργανισμούς.
Η ευθύνη για τις πρακτικές αυτές βαρύνει αποκλειστικά την διοίκηση, με αποτέλεσμα να αλλοιώνεται ο στόχος της επιχείρησης, να καταργούνται τα συστήματα μέτρησης των αποτελεσμάτων, να ακυρώνεται το σύστημα ανάδρασης και να απαξιώνεται το σύστημα σταθεροποίησης της πλοήγησης της επιχείρησης.
Παραδείγματα υπάρχουν πολλά και αναφέρονται στη διεθνή βιβλιογραφία για την οργάνωση επιχειρήσεων, τον ποιοτικό έλεγχο, τις μεθόδους ελαχιστοποίησης κόστους κλπ.
Για παράδειγμα θα αναφερθώ σε μία παράμετρο η οποία αποτελεί μία σημαντική μέτρηση του μεγέθους της επιτυχίας η αποτυχίας μίας απόφασης.
Η μέτρηση αφορά το κόστος μιας λανθασμένης απόφασης, ‘PONC’, ‘Price of nonconformance’.
Αν καταφέρουμε να είμαστε συνεπείς στην εφαρμογή «μέτρησης των αποτελεσμάτων των αποφάσεών» μας, θα έχουμε πετύχει σε μεγάλο ποσοστό τον στόχο μιας συνετής διοίκησης.
Ας μην τοποθετήσουμε λοιπόν τον «οποιοδήποτε» που περισσεύει στο πόστο ενός τμήματος οργάνωσης ή ποιοτικού ελέγχου, γιατί σε αυτή την περίπτωση είναι σαν να λέμε, δεν πιστεύουμε στο σύστημα και δεν θα διαθέσουμε ούτε θα επενδύσουμε στον τομέα αυτό.
Αυτά ως προς τους εσωτερικούς παράγοντες διοίκησης, όμως την σημερινή εποχή οι εξωτερικοί παράγοντες παίζουν επίσης σημαντικότατο ρόλο στη επιτυχία μιας επιχείρησης, κατά συνέπεια η διορατικότητα μιας διοίκησης να αντιλαμβάνεται, συνεχώς το μεταβαλλόμενο περιβάλλον μπορεί να αποτελέσει θέμα ζωής και θανάτου για την επιτυχία μίας επιχείρησης ακόμα και ενός κράτους.
2. Εξωγενείς παράγοντες
Κρίσιμοι εξωγενείς παράγοντες μπορεί να είναι, η χρονική περίοδος, η γεωγραφική τοποθεσία, το εκπαιδευτικό σύστημα, το πολιτικό σύστημα, η διαθεσιμότητα προσωπικού, το τεχνολογικό επίπεδο, τα ανταγωνιστικά προϊόντα και οι επιχειρήσεις, η οικονομική κατάσταση, το περιβάλλον και οι κλιματικές συνθήκες, η διαθεσιμότητα προϊόντων και υπηρεσιών, κλπ.
Ανάλογα με το αντικείμενο της κάθε εταιρείας, οι παράγοντες αυτοί μπορούν να παίξουν διαφορετικό αλλά και καθοριστικό ρόλο για την επιλογή του στόχου και του τρόπου λειτουργίας κάθε επιχείρησης,
Λόγω της ποικιλίας των αντικειμενου των επιχειρήσεων, είναι παρακινδυνευμένο να αναφερθούμε σε συγκεκριμένα παραδείγματα, παρά μόνο να περιοριστούμε στα γενικότερα προβλήματα της εποχής μας που εντοπίζονται στην μεταβλητότητα του περιβάλλοντος όπως οι συχνές και απρόβλεπτες μεταβολές στις συνθήκες που απαιτούν σοβαρή προσαρμοστικότητα στις επιλογές, τόσο των στόχων όσο και των μεθόδων λειτουργίας των επιχειρήσεων για να διασφαλιστεί η βιωσιμότητά τους.
Ας αναλογιστούμε πόσο επηρεάζει την αυτοκινητοβιομηχανία η εξάντληση των ορυκτών ενεργειακών πόρων πετρελαίου και αερίου, καθώς και η επιβάρυνση της ατμόσφαιρας από το διοξείδιο του άνθρακος που προκαλούν αυτές.
Πόσο επηρέασε τον δυτικό κόσμο η ενσυνείδητη μεταφορά της παραγωγής προϊόντων στις χώρες της ανατολικής Ασίας, προκειμένου να μειωθεί το κόστος παραγωγής, και τι συνέπειες είχε αυτή η μετακίνηση;
Πόσο θα επηρεάσει τον τουρισμό η κλιματική αλλαγή, στην χώρα μας, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη;
Τι επίπτωση θα έχει μετατόπιση πληθυσμών από την Ασία και Αφρική στην Ευρώπη;
Τι συνέπειες έχει στο κόστος, η παραγωγή προϊόντων αν τα προϊόντα απευθύνονται σε τοπικές αγορές, και όχι σε ευρύτερες διεθνείς αγορές;
Τι επίπτωση θα έχει στο κόστος μισθοδοσίας, σε συγκεκριμένο προσωπικό, η εργασία μέσω διαδικτύου αλλά και στην μετατόπιση εργατικού δυναμικού από την Βόρεια Ευρώπη στην πατρίδα μας, και στο οικιστικό πρόβλημα, που ήδη υπάρχει με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις αλλά και στους μισθούς των υπαλλήλων που θα μπορούν να εργάζονται σε διεθνείς εταιρείες;
Ας μην αναφερθώ στις επιπτώσεις της ρομποτικής και Τεχνητής Νοημοσύνης που θα αποτελέσει την επόμενη βιομηχανική επανάσταση, ου βρίσκεται ήδη μαζί μας.
Οι απαντήσεις είναι σχεδόν αυτονόητες για άτομα με προνοητικότητα και δυνατή κρίση, δεν είναι όμως αυτονόητο ότι στην πατρίδα μας θα μπορέσουν να εφαρμοστούν.
Καταλήγω λοιπόν ότι ο προβληματισμός πρέπει να αγγίζει τις διοικήσεις μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων, πολιτικούς της πατρίδας μας και του υπόλοιπου κόσμου για το καλό, τόσο ακόμα και της μικρότερης εταιρείας μέχρι και της παγκόσμιας κοινότητας, για το καλό όλων μας.
Συμπυκνώνω λοιπόν, οι διοικήσεις κρατών και εταιρειών αναλαμβάνουν τεράστιες ευθύνες η μεγαλύτερες των οποίων είναι η επιλογή των στόχων και απο τα μέσα την οργάνωση.
Ένας καινούριος κόσμος γεννιέται και η ευθύνη βαραίνει τις διοικήσεις περισσότερο από το κοινό ακόμα και τα μεσαία στελέχη που μόνο συμβουλευτικό ρόλο μπορούν να παίξουν.
Times for Change 