Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΑΛΛΑ ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΔΕΝ ΔΙΔΑΣΚΕΙ
(Αχ Ελλάδα μου πότε θα μάθεις)
Η Ελλάδα καίγεται και το νεότερο πολιτικό κομματικό κατεστημένο επαναλαμβάνει την ίδια καταστροφική τακτική που έχουν εφαρμόσει οι πολιτικές ηγεσίες κυβερνητικών και αντιπολιτευτικών κομμάτων, για πολλές δεκαετίες. Στο κείμενο που ακολουθεί γίνεται μία περιληπτική αναδρομή στις κρίσιμες περιόδους που βίωσε το Νέο Ελληνικό κράτος με επικέντρωση στις τέσσερις περιόδους που οι συνθήκες οδήγησαν σε επανειλημμένες πτωχεύσεις.
Οι ομοιότητες στην καταστροφική συμπεριφορά των Ελλήνων πολιτικών είναι εφιαλτική.
Εφιαλτική όμως δεν είναι μόνο η ομοιότητα αλλά και το διακύβευμα που δεν φαίνεται να περιορίζεται σε μάχες αλλά σε συνολικό πόλεμο επιβίωσης του Ελληνισμού.
Η ιστορία Νεοελληνικού Έθνους είναι σχετικά πρόσφατη σε σύγκριση με τις χιλιετίες της ιστορίας του Ελληνισμού.
Στα λίγα αυτά χρόνια, το Ελληνικό Έθνος, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην διαμόρφωση της ιστορίας των Βαλκανίων και της υπόλοιπης Ευρώπης. Αυτό έγινε με πολλούς τρόπους. Οι Έλληνες πρωτοστάτησαν στους απελευθερωτικούς αγώνες εναντίον της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στην πολιτιστική επιρροή και διάδοση της Ορθοδοξίας σε όλη την ανατολική Ευρώπη, και αυτό, παρά τα 400 χρόνια της Οθωμανικής καταπίεσης που στέρησαν την Ελλάδα από την ενεργή συμμετοχή στην Αναγέννηση αλλά και την Βιομηχανική Επανάσταση.
Στα χρόνια της δημιουργίας και ανάπτυξης του Νεοελληνικού Έθνους πραγματοποιήθηκαν κοσμογονικές ανακατατάξεις και αλλαγές στην Ευρώπη και τον κόσμο, που ήταν αναπόφευκτο να επηρεάσουν την λειτουργία και εξελικτική πορεία του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους. Ενός μικρού κράτους που είχε κρίσιμη και σημαντική γεωπολιτική θέση με αποτέλεσμα, να γίνεται εύκολα αντικείμενο ανταγωνισμού μεταξύ των τότε μεγάλων δυνάμεων, οι οποίες με διάφορους τρόπους βοηθούσαν, επηρέαζαν, ασκούσαν πιέσεις αλλά και εκμεταλλευόντουσαν τις αδυναμίες που ήταν και αναμενόμενες για ένα νεοσύστατο κράτος.
Από τον απελευθερωτικό αγώνα του 1821 το Ελληνικό έθνος βίωσε, εκτός από αυτόν τον κυριολεκτικά άνισο αγώνα, δύο Βαλκανικούς, δύο παγκόσμιους πολέμους μία γενοκτονία, συνεχείς εμφύλιους και δύο δικτατορίες.
Στο διάστημα αυτό, το κράτος αναγκάσθηκε να προσφύγει στην βοήθεια των κατά καιρούς συμμάχων του, προκειμένου να εξοπλισθεί και να δημιουργήσει την αναγκαία υποδομή στην δημόσια διοίκηση και στην διαδικασία παραγωγής εθνικού προϊόντος τόσο στον Δημόσιο όσο και τον ιδιωτικό τομέα.
Αποτέλεσμα του δανεισμού και της αδυναμίας αξιοποίησης των χρημάτων αυτών, η Ελλάδα πτώχευσε τέσσερις φορές.
Πια όμως είναι τα βαθύτερα αίτια που συνετέλεσαν στην αδυναμία αυτή;
Πως ήταν δυνατόν ο Ελληνισμός, κατ αρχήν να επιβιώσει, αλλά και να παίξει τόσο σημαντικά ρόλο που, τον 19ο, τον 20ο ακόμα και τον 21ο αιώνα, να μπορεί να επηρεάζει το διεθνές σκηνικό, την διαμόρφωση της Ευρώπης ακόμα και τις εξελίξεις μέσα στην Οθωμανική αυτοκρατορία, ενώ
το ίδιο κράτος, να αποτυγχάνει να δημιουργήσει ένα σταθερό αναπτυξιακό πλαίσιο;
Για να σχηματίσει, κανείς, μια αντικειμενική και αξιόπιστη άποψη, θα πρέπει να ενσκήψει πιο κοντά και πιο διερευνητικά, στα διεθνή ιστορικά, γεωπολιτικά και οικονομικά τεκταινόμενα.
Ο Ελληνισμός που επέζησε, παρά την παρατεταμένη και μακροχρόνια περίοδο υποτέλειας κάτω από τον Οθωμανικό ζυγό, ήταν ο Μικρασιατικός Ελληνισμός ο οποίος, για λόγους καθαρά δομής της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, αποτέλεσε την κυρίως μέση αστική τάξη της ευρύτερης περιοχής, που όριζε και είχε υπό τον έλεγχό της η Αυτοκρατορία.
Η ανώτερη τάξη στην Οθωμανική επικράτεια αποτελούσε την στρατιωτική ιεραρχία μίας κυρίως στρατιωτικής δύναμης που εξουσίαζε πάνω από 70 Εθνότητες, διάσπαρτες στα Βαλκάνια την Ασία την Αφρική μέχρι και την κεντρική και ανατολική Ευρώπη.
Ο Ελληνισμός αυτός, Μικρασιατικός αλλά και τις ευρύτερης περιοχής δημιούργησε πολιτισμικό, εμπορικό και πολιτικό πυρήνα μέσα σε μία περιοχή κατεξοχήν αγροτική.
Άτομα που αναπτύχθηκαν στο περιβάλλον αυτό περιλαμβάνουν εκείνες τις προσωπικότητες της πολιτικής και του πνεύματος όπως οι αδελφοί Υψηλάντη, ο Ρήγας Φεραίος, ο Καποδίστριας και αργότερα οι Σεφέρης, Ηλίας Βενέζης, και τόσοι άλλοι. Αλλά και στον οικονομικό τομέα, αυτός ο Ελληνισμός, δημιούργησε εμπόρους, Αρχιτέκτονες Ναυτικούς που ανέπτυξαν αξιοσημείωτες δραστηριότητες, τόσο στην Μικρά Ασία αλλά και στις παραδουνάβιες χώρες μέχρι την κεντρική Ευρώπη και τον Εύξεινο Πόντο. Πολλοί από αυτούς τιμούνται και σήμερα σαν εθνικοί ήρωες, σε πολλές Βαλκανικές χώρες, αλλά και ανατολικότερα την Ουκρανία, την Μολδαβία κλπ.
Ταυτόχρονα εξελίσσονταν και διαμορφωνόταν νέοι συσχετισμοί δυνάμεων στη Ευρώπη και την Αμερική, με αποτέλεσμα να δημιουργούνται συμμαχίες στρατιωτικές ή πολιτικές, συμμαχίες που είχαν εναλλασσόμενους στόχους και με κυριότερο στόχο, την περίοδο αυτή, την ανακοπή της επέκτασης της Οθωμανικής αυτοκρατορίας προς τα δυτικά και τον μετέπειτα αναμενόμενο διαμελισμό της .
Κατά καιρούς, οι συμμαχικοί συνδυασμοί περιελάμβαναν τις χώρες, Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία, αργότερα τις Αγγλία Γαλλία με Ιταλία, ή τις Αγγλία Γαλλία και Αμερική, μέχρι το τέλος του Β παγκοσμίου πολέμου και τελικά τον σχηματισμό της Ατλαντικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής ΄Ένωσης.
Προκείμενου να διασφαλίσει τη δημιουργία της αναγκαίας υποδομής, το νέο κράτος εύρισκε συμπαράσταση, σε συμμαχικούς συνδυασμούς που κατά περίοδο την υποστήριζαν. Αυτό γινόταν, είτε με δάνεια είτε με επιδοτήσεις και με αντάλλαγμα, την συμμαχική συνδρομή της Ελλάδας, που εξυπηρετούσε τους στόχους τους.
Τα συμφέροντα όμως και οι συσχετισμοί μεταβαλλόντουσαν συχνά.
Σε ολόκληρη αυτή την περίοδο, από τον απελευθερωτικό αγώνα του 1821, μέχρι και το τέλος του β παγκοσμίου πολέμου , η Ελλάδα βρέθηκε πολύ συχνά σε αντίπαλα στρατόπεδα με την Γερμανία, (μία από τις κυρίαρχες Ευρωπαϊκές δυνάμεις που διαρκώς αποζητούσε ζωτικό χώρο ανάπτυξης με κύριο αντίπαλό της τον Άγγλο Γαλλικό άξονα αλλά και την Ρωσία.)
Ο αναμενόμενος διαμελισμός της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εύρισκε επίδοξους επικυρίαρχους, όλες τις Ευρωπαϊκές δυνάμεις, Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία, Ρωσία, Γερμανία, Αυστροουγγαρία κλπ, οι οποίες ανταγωνίζονταν προσπαθώντας ν αποσπάσουν κυριαρχικά, εδαφικά, οικονομικά η άλλα δικαιώματα. Τα εδαφικά δικαιώματα που διεκδικούσαν οι διάφοροι σύμμαχοι των ελλήνων ,περιελάμβαναν τμήματα και της νεώτερης Ελλάδας όπως, Ιόνιοι νήσοι, Δωδεκάνησα, Κρήτη, Θράκη, Μακεδονία και Κύπρο.
Είναι λοιπόν εύκολο να αντιληφθεί κανείς πόσο ευμετάβλητο ήταν το διεθνές περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτυσσόταν το νέο Ελληνικό κράτος και πόσο εύκολα μπορούσε να γίνει η Ελλάδα αντικείμενο ανταγωνισμού και εκμετάλλευσης.
Ο ευκολότερος τρόπος να εκμεταλλευτούν οι δανειστές της, την Ελλάδα, ήταν οι όροι των δανείων που είχε ανάγκη, προκειμένου να επιτευχθούν οι Εθνικοί στόχοι της ανεξαρτησίας αλλά της βασικής λειτουργίας του κράτους.
Αλλά ας δούμε χρονολογικά πως, η νεότερη Ελλάδα, συμπεριφέρθηκε από συστάσεώς της, προσφεύγοντας σε συνεχείς δανεισμούς για την χρηματοδότηση αναπτυξιακών έργων αλλά και την αγορά εξοπλισμών, αναγκαίων για τους απελευθερωτικούς πολέμους που αναπόφευκτα δημιουργούσαν και δημοσιονομικά ελλείμματα και που τελικά την οδήγησαν σε τέσσερις χρεοκοπίες και σε διεθνή οικονομικό έλεγχο. Η ιστορία περιγράφει καταστάσεις, παρόμοιες της σημερινής κατάστασης.
Οι πρώτες απόπειρες δανειοδοτήσεων, μετά από την κήρυξη του απελευθερωτικού αγώνα, απέτυχαν, δεδομένου ότι τα ανταλλάγματα ήταν σχεδόν προδοτικά για το Ελληνικό έθνος (π.χ δάνειο από Γαλλία, με την μεσολάβηση των Ιπποτών της Ρόδου, αλλά με ζητούμενο αντάλλαγμα την κυριαρχία σε νήσους της Δωδεκανήσου.)
Το πρώτο δάνειο εδόθη από την Αγγλία. Αυτή προσδοκούσε στην διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και, ως θαλασσοκράτειρα, απέδιδε στην Ελλάδα μεγάλη στρατηγική σημασία, διότι έβλεπε τον έλεγχο του Αιγαίου και ακόμη περισσότερο του Ελλήσποντου.
Οι δανειστές όμως ζήτησαν εγγυήσεις γης.( Ας μην ξεχνάμε ότι η Αγγλία αγόρασε από την υπό διάλυση Οθωμανική Αυτοκρατορία ολόκληρη την Νήσο Κύπρο.)
Τα προβλήματα όμως δεν προερχόντουσαν μόνο από τους δανειστές Με την σύναψη του δανείου, εκτός από τις απαράδεκτες εγγυήσεις, ο δανεισμός είχε και άλλα σοβαρά οικονομικά μειονεκτήματα. Δεδομένου ότι, από το αρχικό δάνειο των 800.000 λιρών, θα δινόταν μόνο το 59% αυτού και τελικά, ακόμα χειρότερα, εκταμιεύτηκε μόνο το ποσό των 298.000 λιρών. Παράλληλα όμως υπήρχαν και εσωτερικά σοβαρά προβλήματα, δεδομένου ότι τα δάνεια αυτά, υποδαύλιζαν τις εσωτερικές διαμάχες και τους φατριασμούς, που τελικά οδήγησαν μέχρι και τους πρώτους εμφύλιους πολέμους.
Από αυτή την περίοδο ακούστηκε στον λαό το γνωστό «Αυτός χρωστά τα δάνεια της Αγγλίας»
Τα δάνεια λοιπόν συνέτειναν στον φατριασμό της πολιτικής στην Ελλάδα σε βαθμό που ν’ αναρωτιέται κανείς πως έγινε και οι Έλληνες έφτασαν στο σημείο να φυλακίσουν ακόμα και τον αρχιστράτηγο του απελευθερωτικού αγώνα Θεόδωρο Κολοκοτρώνη .
Οι Κουντουριώτηδες και ο Μαυροκορδάτος ήταν οι άνθρωποι των Άγγλων ενώ ο Κολοκοτρώνης ήταν Ρωσόφιλος, έπρεπε λοιπόν, κατά τους Άγγλους, να εξολοθρευτεί.
Όμως, και από πλευράς διαχείρισης, υπήρξε μεγάλη κατασπατάληση.
Από Ελληνικής πλευράς, η σπατάλη αφορούσε μεταξύ άλλων και καταβολές στο στράτευμα και κυρίως στους οπλαρχηγούς που ξαφνικά μετατράπηκαν, από άτακτοι πλιατσικολόγοι, σε αμειβόμενους στρατιωτικούς, που ξόδευαν τα χρήματα σε αστραφτερές στολές που ξεπερνούσαν σε πολυτέλεια και εντυπωσιασμό τους Τούρκους και τους Αιγυπτίους αξιωματικούς.
Αλλά τα δάνεια αυτά χρησιμοποιήθηκαν και για εξοπλισμούς που προμήθευαν οι ίδιοι οι δανειστές Άγγλοι.
Μέρος αυτών, αφορούσε σε παραγγελίες πολεμικών πλοίων, που ναυπηγήθηκαν στη Αγγλία, ποτέ όμως δεν παραδόθηκαν σύμφωνα με την παραγγελία, ενώ εξοφλήθηκαν.
Όλα αυτά καταδεικνύουν την τότε Βρετανική διαπλοκή και μας παραπέμπουν σε άλλες εποχές. Οι προμήθειες αυτές έμοιαζαν πάρα πολύ με την σημερινή Γερμανική διαπλοκή και την ιστορία των υποβρύχιων, ας μην αναφερθούμε βεβαίως και στα εξωφρενικά έξοδα του γνωστού Έλληνα υπουργού… Μήπως είναι και ο μόνος;
Δεν είναι βέβαια οι συνθήκες ανάλογες, αλλά μήπως και οι ηρωικοί οπλαρχηγοί, δεν θα μπορούσαν να παρομοιασθούν με αυτή τους την επιδειξιμανή λειτουργία, με τους ,,,, γνωστούς μας… «πρασινοφρουρούς» του Δημοσίου, της αρχικής περιόδου του ΠΑΣΟΚ;
—Πολλά χρόνια δεν περίμενε και η αριστερά να.. φάει; Tόσα χρόνια έτρωγε η αριστοκρατική και καπιταλιστική δεξιά.–
Η κακοδιαχείριση, η διαπλοκή, η εκμετάλλευση και η εμφύλια αντιπαράθεση οδήγησε στην πρώτη πτώχευση του νεοσύστατου κράτους το 1829. Όμως ακόμα και σ’ αυτή την κατάσταση η Ελλάδα τίμησε την συμφωνία, δεν διέγραψε το χρέος, διαπραγματεύτηκε εντίμως με τους δανειστές και πρότεινε μερικό κούρεμα και επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής με υποθήκη ορισμένων εθνικών κτημάτων. Η πρόταση δεν έγινε αποδεκτή και οι διαπραγματεύσεις τελείωσαν πολύ αργότερα με πληρωμή και ανταλλαγή ελληνικών χρεογράφων στο χρηματιστήριο του Λονδίνου που εξασφάλιζαν δάνειο για την αποπληρωμή σε 30 χρόνια
Το επόμενο δάνειο χορηγήθηκε το 1833 από τις «προστάτιδες» δυνάμεις Αγγλία Γαλλία και Ρωσία μετά από συμφωνία της Βαυαρίας να δοθεί το δάνειο σαν «προίκα» προς τον ανήλικο Βαυαρό πρίγκιπα Όθωνα. Αυτό έγινε κάτω από τον φόβο μήπως εμπλακεί άλλη δύναμη που πιθανώς να εποφθαλμιούσε τον έλεγχο του Ελλήσποντου, μετά την αναμενόμενη διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και τον έλεγχο αυτού από τους Έλληνες.
Όμως, και πάλι η κακοδιαχείριση αλλά και οι υπερβολικές δαπάνες της αντιβασιλείας καθώς και η Συνταγματική Επανάσταση ανέστειλαν την εξυπηρέτηση του δανείου και κατέληξαν στην δεύτερη χρεοκοπία της Ελλάδας το 1843 με κίνδυνο να χαθεί η προσάρτηση της Θεσσαλίας.
Πάντα οι Εθνικές περιπέτειες και προσδοκίες ήταν συνυφασμένες με τις δανειοληπτικές ανάγκες.
Είναι πολύ εύκολο να παραλληλίσουμε αυτά με τις αντιπαραθέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία σήμερα στο Αιγαίο, την ΑΟΖ και την Κύπρο.
Την περίοδο μετά την Συνταγματική επανάσταση, η οικονομική κατάσταση και η εικόνα που εμφάνιζε το τότε υπουργείο οικονομικών ήταν περισσότερο από τραγική.
Σαν κυριότερο πρόβλημα, αυτή την φορά, εμφανίζεται η φοροδιαφυγή και η αδυναμία λειτουργίας του κρατικού μηχανισμού ( γνωστές και σήμερα παθογένειες) που ταλαιπωρούν από τότε την χώρα.
Έτσι καταλήγουμε στην αποστολή στην Ελλάδα της πρώτης Τρόικα το 1856.
Η τρόικα ερευνά τα οικονομικά, προκειμένου να επιβάλει όρους για την εξυπηρέτηση του δανείου. Η διαπραγμάτευση κράτησε 22 χρόνια
Από το 1844 έως το1860 η Ελλάδα επιβίωσε χωρίς δανεισμό.
Τα μεγάλα ελλείμματα αρχίζουν πάλι από το 1861 έως το 1878.
Η περίοδος αυτή προσομοιάζει περισσότερο από κάθε άλλη με την σημερινή κατάσταση .
Εμφανίζονται έντονα τα χρόνια δημοσιονομικά προβλήματα, οι κυβερνητικές προεκλογικές σπατάλες, οι πελατειακές σχέσεις και η αδυναμία περιστολής δαπανών.
Αυτό προήλθε από στρατιωτικές δαπάνες, που περιλαμβάνουν την ανάγκη στήριξης της Κρητικής επανάστασης αλλά το σοβαρότερο πρόβλημα ήταν η πολιτική αστάθεια που δημιουργήθηκε και οφειλόταν στον πολυκομματισμό. Η διαχείριση της Κρητικής επανάστασης έγινε από πέντε εναλλασσόμενες κυβερνήσεις.
Η Τρίτη χρεοκοπία που είναι η πιο γνωστή, λόγω της δήλωσης του Χαριλάου Τρικούπη «Δυστυχώς πτωχεύσαμε», πραγματοποιήθηκε το 1893 .
Κατά την περίοδο από το 1878 μέχρι της πτώχευσης επικράτησε η εναλλαγή στην εξουσία του Χαριλάου Τρικούπη με τον κύριο αντίπαλό του Θεόδωρο Δεληγιάννη. Εγκαινιάστηκε δηλαδή η πρώτη περίοδος του Ελληνικού δικομματισμού.
Το 1884 ο Άγγλος οικονομολόγος Κάρολος Τσέστον έγραφε ότι
«Μία από τις τάσεις των Ελλήνων , που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ όψη είναι ο πόθος να αποφεύγουν την πληρωμή των φόρων».
Ο δε Χαρίλαος Τρικούπης εκμυστηρεύτηκε :
«Επί 20 έτη αγωνιζόμαστε να διορθώσουμε τα «κακώς κείμενα» πολλές φορές μάλιστα, διακυβεύσαμε την δημοτικότητα μας αλλά δυστυχώς, αντιμετωπίσαμε μανιώδεις αντιδράσεις».
Μέχρι το 1875 το ένα τέταρτο του μη αγροτικού πληθυσμού ζούσε πλούσια από το κράτος σε σημείο που ο Γάλλος εθνολόγος Κόμης Ντε Γκομινό παρατήρησε:
«Δεν παρατηρείται πουθενά αλλού το φαινόμενο μιας ολόκληρης κοινωνίας που να λειτουργεί πάνω στην βάση ότι, μόνο το κράτος διαθέτει χρήματα».
Στην πραγματικότητα όμως, οι μόνοι που είχαν χρήματα το1873, ήταν οι μεγάλοι επιχειρηματίες Έλληνες της Κωνσταντινούπολης της Οδησσού και της Μασσαλίας.
Σαν αποτέλεσμα στο μεγάλο «παροικιακό» κεφάλαιο περιήλθαν πολλά περιουσιακά στοιχεία της κεντρικής Ελλάδας, ακόμα και τα Τούρκικα τσιφλίκια της Θεσσαλίας και της Άρτας.
Στις επενδύσεις αυτές και στην κυριαρχία των υπόλοιπων κεφαλαιουχικών επενδύσεων αντέδρασαν έντονα μεγάλη μερίδα της κοινωνίας.
Από την αντίδραση αυτή γεννήθηκε μία λαϊκίστικη προπαγάνδα που χαρακτήρισε τους πλούσιους Έλληνες των παροικιών ως “Σπείρα μεγαλοκτiστών.”
Ο πολιτικός εκπρόσωπος της αντίδρασης αυτής, στην εισαγωγή κεφαλαίων, έγινε ο Θεόδωρος Δεληγιάννης αντίπαλος στις προσπάθειες του Τρικούπη.
Ο Τρικούπης κατηγορήθηκε ως “Πλουτοκράτης”
Ο Δεληγιάννης ήταν ο “Λαϊκιστής” ο αγαπημένος του παλαιού κατεστημένου των Ελλήνων.
Ο Δεληγιάννης ανέβηκε στην εξουσία το 1885, όποτε και ενεπλάκη στα εσωτερικά πολιτικά και πιο πολύ αναλώθηκε, στην προσπάθεια να ισορροπήσει
μεταξύ των προεκλογικών υποσχέσεων και των πραγματικών δυνατοτήτων που απέκρυπτε κατά τις προεκλογικές εξαγγελίες του. Πόσο γνώριμες αλήθεια είναι αυτές οι πρακτικές και πόσο συχνά επαναλαμβάνονται μέχρι σήμερα!!!
Πως να μην θυμηθώ το “ Πιστεύομε εις την λαοκρατία αλλά και εις την Βασιλεία“ Του Γεωργίου Παπανδρέου το 1944α, αλλά και αργότερα εις τον Ανδρέα Παπανδρέου “ ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο” ακόμη και το πιο πρόσφατο “Λεφτά υπάρχουν” του τελευταίου Παπανδρέου.
Αλλά για να μην γίνομαι μονόπλευρος θα αναφερθώ και στην κομπορρημοσύνη του Κώστα του Καραμανλή για την μείωση της ανεργίας στο 7% , όταν αύξησε το έλλειμμα και το χρέος, διογκώνοντας το τεράστιο κράτος.
Και για να επανέλθουμε στον ρουν της ιστορίας με τον Δεληγιάννη, ασχολούμενος με τα εσωτερικά αμέλησε τα εξωτερικά όπου γινόντουσαν σημαντικές ανακατατάξεις, έτσι επέτρεψε στην Βουλγαρία να προσαρτήσει την Ανατολική Ρωμυλία.
Γενικά ο Δεληγιάννης είχε την τακτική να ξεσηκώνει τα πλήθη με πολιτικές εθνικιστικές λαϊκίστικες προτροπές , χωρίς όμως να παίρνει και αποφάσεις με αποτέλεσμα, να χάνει την αξιοπιστία του τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Το κατά κάποιο τρόπο “ντοπάρισμα” του πλήθους, σε συνδυασμό με την αναποφασιστικότητα, δημιούργησαν μία ανεξέλεγκτη κατάσταση. Οι πομπώδεις εκφράσεις συντέλεσαν στην δημιουργία καθημερινών οχλοκρατικών συλλαλητηρίων και η κυβέρνηση βρέθηκε παγιδευμένη από τις ανεφάρμοστες δημαγωγικές εξαγγελίες της, σε σημείο να αναγκαστεί προσχηματικά να καλέσει στα όπλα όλες τις εφεδρείες.
Όμως, σ’ αυτές τις αλλοπρόσαλλες πολεμικές προετοιμασίες, αντέδρασαν οι μεγάλες δυνάμεις που δεν τους αρέσει το απρόβλεπτο, ιδιαίτερα όταν τα συμφέροντά τους διακυβεύονται. Η πολιτική είναι η τέχνη του εφικτού και αυτό το είχε παραβιάσει ο Δεληγιάννης.
Οι μεγάλες δυνάμεις είχαν χάσει την υπομονή τους, με την απόλυτη σύγχυση που επικρατούσε στην Ελλάδα. Η υστερία δεν βοηθούσε στην αξιοπιστία.
Το ίδιο διάστημα, η Τουρκία εκμεταλλευόμενη την επιθετική φρασεολογία της Ελλάδας, συγκέντρωνε στρατεύματα στα σύνορα της Θεσσαλίας. Η Ελλάδα όμως ήταν σε πολύ αδύνατη θέση να αντιμετωπίσει ένα πόλεμο. Προς τι λοιπόν οι εθνικιστικές εξάρσεις;
Ο Τρικούπης πρότεινε υποχώρηση. Είναι όμως πολύ εύκολο να κατηγορήσει κανείς τον συνετό, σαν προδότη, αν θέλει να τον μειώσει πολιτικά.΄
Επίσης είναι εύκολο να δημαγωγήσεις με ψεύτικους εθνικιστικούς αμετροεπείς στόχους.
Έτσι κατάφερε ο Δεληγιάννης, οι μεγάλες δυνάμεις να μην παραχωρήσουν πρόσθετα δάνεια και να αποκλείσουν τα Ελληνικά λιμάνια.
Με συνέπεια, να νεκρώσουν οι εισαγωγές και οι εξαγωγές και η χώρα να βρεθεί στα πρόθυρα λιμού.
Ο Δεληγιάννης έναντι της κατακραυγής έλεγε: Για όλα φταίνε οι ξένοι…
Ο Δεληγιάννης βέβαια είχε παραλάβει σημαντικό έλλειμμα και ήταν επιβεβλημένο να κάνει περιστολή δαπανών και επιβολή φόρων, πράξεις που για αυτόν ήταν εξαιρετικά δύσκολες, δεδομένου ότι εξελέγει με το σύνθημα “ Κάτω οι φόροι” Ούτε και η περικοπή των δαπανών ήταν εύκολη, για λόγους πολιτικής και το πρόβλημα είναι διαχρονικό, μέχρι και σήμερα.
Τελικά ο Δεληγιάννης αναγκάστηκε να βάλει φόρους και δασμούς.και επέβαλε μείωση μισθών. Αλλά, ούτε και αυτά τα μέτρα έφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Η πτώχευση φαινόταν μοιραία και τότε, ο Δεληγιάννης παραιτήθηκε.
Το κακό όμως συνεχίστηκε. Οι συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις με τους δανειστές δεν ευοδώθηκαν. Στη συνέχεια, η Ελλάδα ενεπλάκη στον ατυχή Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897.
Η Ελλάδα βρέθηκε ακόμα σε πιο δύσκολη διαπραγματευτική θέση, έτσι ώστε, οι ξένες δυνάμεις μπορούσαν να επιβάλουν τους όρους που επιθυμούσαν.
Το σημαντικότερο ήταν ότι η Ελλάδα υποχρεώθηκε σε διεθνή οικονομικό έλεγχο και εποπτεία. Το παράδοξο όμως ήταν ότι παρά το γεγονός ότι, οι μεγάλες δυνάμεις μεταχειρίστηκαν την Ελλάδα πολύ σκληρά και άδικα, ο έλεγχος απέβη επιτυχέστερος, τόσο για τους δανειστές όσο και για την ίδια την Ελλάδα, στην οποία παρατηρήθηκε σημαντική πρόοδος.
Πράγματι, λόγω της επιβολής διεθνούς ελέγχου, η Ελλάδα κατάφερε να βάλει τάξη στα δημοσιονομικά της, να προχωρήσει σε αναπτυξιακές επενδύσεις και να οργανώσει τις ένοπλες δυνάμεις της ώστε, όταν ξέσπασαν οι Βαλκανικοί πόλεμοι το 1912, η χώρα ήταν προετοιμασμένη για μεγάλη επιτυχία που πραγματικά επετεύχθη.
Με τους Βαλκανικούς πολέμους η Ελλάδα διπλασιάσθηκε και για πρώτη φορά απέκτησε κρίσιμη έκταση για να συγκροτήσει ένα αυτόνομο ανεξάρτητο κράτος. Το γεγονός αυτό αύξησε σημαντικά και την αξιοπιστία της. Αυτή η επιτυχία έδωσε την δυνατότητα και στον Ελευθέριο Βενιζέλο να διαπραγματευθεί από θέση ισχύος με τους νικητές του 1ου παγκοσμίου πολέμου.
Από την αδιαμφισβήτητη αυτή θέση ισχύος η Ελλάδα βίωσε την μεγαλύτερη εθνική και οικονομική καταστροφή και η αιτία ήταν διττή αφ’ ενός η συνήθης για την Ελλάδα καταστροφική διχαστική πολιτική και αφ’ έτέρου η συνήθης μετατόπιση των συμμαχικών συμφερόντων.
Μία από τις κρισιμότερες στιγμές της νεότερης Ευρωπαϊκής ιστορίας, την μεταπολεμική περίοδο του πρώτου παγκοσμίου πολέμου,
η Ελλάδα να εγκαταλειφθεί και κυριολεκτικά προδόθηκε από τους συμμάχους της.
Έτσι το 1922, μετά την προέλαση του Ελληνικού στρατού στην Μικρά Ασία, με την προτροπή των συμμάχων της, (Ας μην ξεχνάμε την ήττα των συμμάχων στην Καλλίπολη) ακολούθησε η Μικρασιατική καταστροφή.( με αποτέλεσμα να εξαφανισθεί η μέση αστική τάξη που είχε δημιουργηθεί εκεί με βάση τον Ελληνικό πληθυσμό όλα αυτά τα χρόνια.) Η μεγαλύτερη καταστροφή στην ιστορία του Ελληνισμού και η μεγαλύτερη, για την εποχή, παγκόσμια προσφυγική μετατόπιση πληθυσμού.
Η επόμενη χρεοκοπία έγινε το 1932 με τον Βενιζέλο, άνοιξε τον δρόμο για την δικτατορία του Μεταξά.
Το 1929 φαινόταν ένα αισιόδοξο έτος. Η αποπληρωμή των χρεών ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κονδύλια. Επρόκειτο ουσιαστικά για “ ισορροπία τρόμου” και δεν φαινόταν να απασχολεί τον Βενιζέλο, όσο το χρήμα ερχόταν από το εξωτερικό δεν είχε υπολογίσει την παγκόσμια οικονομική κρίση του Οκτωβρίου 1929.
Και πάλι ορισμένοι προειδοποιούσαν, οι αρρώστιες της Ελληνικής οικονομίας ήταν, η φατριοκρατία, το ρουσφέτι, και οι πελατειακές σχέσεις. Ακόμα η γραφειοκρατία, η αλόγιστη δημιουργία άχρηστων δημόσιων οργανισμών , φαυλοκρατία κλπ.
Δεν θα αναλωθώ στην λεπτομερή ανάλωση των κοινοβουλευτικών, πολιτικών και οικονομικών γεγονότων, τοπικών και διεθνών.
Θα τονίσω όμως ότι, η ιστορία επαναλαμβάνεται και πάλι, και η περίοδος πριν από την στάση πληρωμών του 1932, χαρακτηρίζεται από την αδυναμία εξεύρεσης δανειστών. Αυτό, έκανε την εσωτερική κατάσταση δραματική .
Τα λουκέτα, οι πτωχεύσεις των εμπορικών αλλά και βιομηχανικών επιχειρήσεων αυξάνονταν συνεχώς. Οι άνεργοι είχαν ξεπεράσει το ένα ¼ του εκατομμυρίου, οι μισθοί έπεφταν και οι τράπεζες είχαν πρόβλημα ρευστότητας.
Η αδυναμία σύναψης δανείων επιδεινώθηκε λόγω της παγκόσμιας κρίσης . (Γερμανική, Μέσω ευρωπαϊκή, και τέλος Αγγλική).
Οι Ευρωπαίοι ζητούν και πάλι σκληρά μέτρα λιτότητας.
Ο Γάλλος αντιπρόσωπος, της Δημοσιονομικής Επιτροπής, είπε στον Έλληνα ομόλογό του:
«Εάν πρόκειται να αρνηθείτε τις υποχρεώσεις σας στο εξωτερικό, οφείλετε πρώτα να κάνετε σκληρές οικονομίες. Να παύσετε υπαλλήλους, διότι έχετε πολλούς. Να περιορίσετε τους μισθούς. Διαφορετικά, δεν δικαιολογείστε να φθάσετε μέχρι αναστολής του χρεολυσίου».
Ο Βενιζέλος ήταν σε πολύ δύσκολη θέση και επιζητούσε την δημιουργία οικουμενικής που θα μπορούσε να του δώσει μεγαλύτερη αξιοπιστία.
Ο κύριος αντίπαλος του Βενιζέλου, Τσαλδάρης, δεν συμφώνησε.
Ο Βενιζέλος αναγκάζεται να ανακοινώσει στις 16 Απριλίου 1931, στο πλαίσιο του συμβουλίου της κοινωνίας των εθνών, την αδυναμία καταβολής των χρεών.
Αμέσως, ξεκίνησαν περικοπές μισθών και επιδομάτων, κόπηκαν αποστολές στο εξωτερικό και κρατικά αυτοκίνητα.
Ακολούθησαν απεργίες , απολύσεις ηγετικών στελεχών των υπαλληλικών συνδικάτων και πολιτικές επιστρατεύσεις.
Ο Ριζοσπάστης υποστήριζε και παρακινούσε κλιμακώσεις των απεργιών και αρθρογραφούσε με έντονους χαρακτηρισμούς κατά της κυβερνήσης και των υπολοίπων αστικών κομμάτων, χαρακτηρίζοντάς τα, ακόμα και φασιστικά.
Ο Βενιζέλος παραιτήθηκε, δημιουργήθηκε κρίση του κοινοβουλευτισμού και μετά επεβλήθη η δικτατορία του Μεταξά.
Η ηρωική αντίσταση του το Ελληνικού στρατού και του λαού κατά την διάρκεια του β παγκοσμίου πολέμου δεν ήταν αρκετά για να αλλάξουν την μοίρα της Ελλάδας αλλά ούτε και την νοοτροπία του Ελληνικού κατεστημένου.
Η Ελλάδα βγήκε από τον πόλεμο και τον μετέπειτα εμφύλιο σπαραγμό, ολοσχερώς κατεστραμμένη.
Κάτω από αυτή την κατάσταση η κυβέρνηση ζήτησε επειγόντως βοήθεια από την Αμερική.
Για τον τρόπο λειτουργίας, την περίοδο αυτή, η γενική άποψη που είχε σχηματιστεί και μεταφερόταν στην Αμερικανική κυβέρνηση ήταν πάρα πολύ κακή. Η εντύπωση δεν αφορούσε μόνο τις καταστροφές που είχε προξενήσει ο πόλεμος αλλά και η απαράδεχτη πολιτική αδράνεια.
Η έλλειψη εμπιστοσύνη μεταξύ των κυβερνητικών παραγόντων και της κοινωνίας στην ικανότητα της Ελλάδας να σώσει την κατάσταση προεξοφλούσαν ότι, τα πάντα θα πρέπει να γίνουν με εξωτερική βοήθεια.
Στο διάστημα αυτό υπήρχε τεράστια κοινωνική και οικονομική ανομοιογένεια.
Οι βιομήχανοι , οι έμποροι , οι κερδοσκόποι, και οι μαυραγορίτες ζούσαν άνετα, ενώ οι λαϊκές μάζες, σε άθλια κατάσταση.
Η ανεργία ήταν μεγάλη, ενώ το 20% του πληθυσμού ήταν διορισμένο η εξαρτώμενο, κατά κάποιο τρόπο, από το δημόσιο.
Με το ξεκίνημα της Αμερικανικής βοήθειας, από το σχέδιο Μαρσαλ, έφθασαν και οι πρώτες «διαπιστώσεις». Όλοι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι έμειναν έκπληκτοι από το μέγεθος της διαφθοράς και της γραφειοκρατίας που κυριαρχούσαν στην δημόσια διοίκηση.
Η κατάσταση ήταν τέτοια που, η Αμερικανική κυβέρνηση, απαίτησε ειδικούς όρους και έλεγχο, για την ορθολογική χρήση της βοήθειας.
Η μικροπολιτική όμως νοοτροπία της αντιπολίτευσης, έθεσε θέματα για όρους όπως, η ετεροδικία, η εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και άλλα θέματα όπως η έλλειψη ικανοποιητικού χρόνου για την μελέτη της σύμβασης κ.α.
Τέλος, μετά την αποστολή «πακτωλού βοηθείας» που διετέθη, χαρακτηριστική ήταν η απογοήτευση των Αμερικανών αξιωματούχων για τα αποτελέσματα.
Ο Εντουαρντ Τενενμπαουμ, στην σχετική έκθεσή του έγραφε:
«Σταματήσαμε τον Κομουνισμό αλλά δεν έχουμε τίποτα βιώσιμο στην θέση του.
Δώσαμε πολύ βοήθεια στην Ελλάδα, αλλά ελάχιστη έφτασε στους Έλληνες
που την χρειάζονταν περισσότερο.
Πληρώσαμε ακριβές επενδύσεις, χωρίς αποτέλεσμα.
Αποκαταστήσαμε την τάξη. Αλλά αυτή η τάξη προστατεύεται από διαδοχικές αδύνατες κυβερνήσεις μη δημοφιλείς, αναξιόπιστες και διαβρωμένες.
Χτίσαμε δρόμους που σύντομα θα καταρρεύσουν
Αυξήσαμε τους μισθούς αλλά οι τιμές αυξήθηκαν πιο γρήγορα. Δώσαμε πλοία αλλά τα έσοδά τους, δεν επιστρέφουν στην Ελλάδα.
Κανένας Έλληνας υπάλληλος δημοσίου δεν θα άφηνε το επί μέρους πρόγραμμα του, για την αγροτική, βιομηχανική και ιατρική σωτηρία της Ελλάδας.
Κανένας υπάλληλος του υπουργείου εξωτερικών, δεν θα συμφωνούσε με μέτρα που να προσέβαλαν τα μέλη των κυβερνώντων κομμάτων.
Κανένας Έλληνας υπουργός, δεν θα διακινδύνευε να χάσει ψήφους απολύοντας άχρηστους στενογράφους
Κανένας Έλληνας επιχειρηματίας δεν θα πωλούσε τα αποθεματοποιημένα αγαθά.
Κανένας συνδικαλιστής δεν θα μετρίαζε τις απαιτήσεις για αυξήσεις μισθών.
Τίποτα δεν θα αλλάξει…..»
Νομίζω ότι δεν είναι δύσκολο να αντλήσει κανείς τα συμπεράσματα και να κάνει τους παραλληλισμούς της παρούσης κατάστασης με την υπόλοιπη ιστορία του νεοσύστατου κράτους.
Δυστυχώς δεν άλλαξαν πολλά πράγματα ούτε στην πολιτική, ούτε στα κόμματα που κυβερνούν, η αντιπολιτεύονται.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται με τους ρόλους να παίζονται από μεν την Ευρώπη, στα Μεσογειακά προγράμματα, Delor 1 και 2, τα ΕΣΠΑ Τα μνημόνια κλπ.
Ούτε και από τα κόμματα με την συμπεριφορά των κυβερνήσεων και της αντιπολίτευσης, με έξαρση τις αναμενόμενες εκλογές της 17 ης Ιουνίου 2012.
Μόνο που τώρα, δεν διακυβεύεται μία πολεμική αναμέτρηση, αλλά διακυβεύεται ολόκληρη η υπόσταση του Ελληνισμού.
Κατά την γνώμη μου, το πρόβλημα είναι η επιβίωση του Ελληνισμού και η προσαρμογή αυτού, μέσα σε μία δραματικά μεταβαλλόμενη παγκοσμιότητα.
Το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο από την εκχώρηση μέρους της κυριαρχίας μας, που ούτως η άλλως έχει μερικώς εκχωρηθεί, με την εισδοχή μας στην Νομισματική ένωση.
Η Ελληνική υπόσταση όμως, κινδυνεύει να χάσει όλα τα ερείσματα επιβίωσής της, την οποία, μέχρι τώρα, διασφάλιζε, η Ευρώπη.
Το πρόβλημα όμως, έχει πλέον συμπεριλάβει την επιβίωση και αυτής της ίδιας της Ευρώπης, δεδομένου ότι κινδυνεύει και αυτή να αποδειχτεί ένα αποτυχημένο μοντέλο πολυεθνικής υπόστασης. Τώρα πια, ανεξάρτητα από ποια οικονομική ,πολιτική θεωρία και αν πρεσβεύει κανείς, φιλελεύθερη, σοσιαλιστική ή κομουνιστική, οι παγκόσμιες ανακατατάξεις ξεπερνούν τις προκλήσεις που μέχρι σήμερα γνωρίζαμε.
Το παιχνίδι παίζεται σε πολύ μεγαλύτερα πλαίσια και οι χρηματο – οικονομικές παράμετροι και θεωρίες, είτε αυτές έχουν καπιταλιστική βάση ή σοσιαλιστική, δεν μπορούν να δώσουν εύκολη απάντηση. Οι νέες διαμορφούμενες συνθήκες και κοσμοθεωρίες, με θέματα που αφορούν στην πληθυσμιακή έκρηξη, την μετανάστευση, την επικείμενη οικολογική καταστροφή, την ανάλωση των πρώτων υλών, του πυρηνικού κινδύνου, της φτωχοποίησης μεγάλου ποσοστού του παγκόσμιου πληθυσμού, είναι προβλήματα που δεν μπορούν να λυθούν με βάση παρωχημένες ιδέες περί εθνικισμού και απομόνωσης.
Η Ελλάδα αποτελεί το 2% της Ευρωπαϊκής οικονομίας και μόνο μέσα σε αυτή μπορεί να ελπίζει για την οικονομική της επιβίωση, ενώ παράλληλα θα έχει και την ελπίδα να περισώσει και την πολιτιστική της κληρονομιά, πράγμα που την βοήθησε να διατηρεί μέχρι σήμερα, και την Εθνική της υπόσταση.
Νίκος Κούζος
Times for Change 