ΜΙΑ ΒΑΘΥΤΕΡΗ ΜΑΤΙΑ ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ ΧΡΕΟΥΣ ΜΕΣΑ ΑΠΟ ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΚΕΙΜΕΝΑ ΚΑΙ ΑΠΟΨΕΙΣ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΠΟΥ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΖΟΥΝ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΑ ΤΟ ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΠΡΟΒΛΗΜΑ
(Ένα παράδειγμα της διαχρονικής σύγκρουσης μεταξύ της οικονομικής πολιτικής που εφαρμόζουν οι μεγάλες δυνάμεις που ασκούν κεντρική εξουσία και των κρατών της περιφέρειας)
Σε συνέχεια και συμπλήρωση του προηγούμενου άρθρου
‘Η ιστορία επαναλαμβάνεται αλλά δεν διδάσκει’
«Μπορείς να καταλάβεις πόσο σημαντικό είναι το πετρέλαιο Όταν οι ειδικοί ανακοίνωσαν ότι υπάρχει αρκετό στις ΗΠΑ για 20 μόνο χρόνια και ότι ολόκληρος ο πολιτισμός εξαρτάται από αυτό. Ακόμη και τα πολεμικά μας πλοία κινούνται με πετρέλαιο. Είμαι σχεδόν έτοιμος να παραδεχθώ ότι το χρειαζόμαστε. Αλλά πιστεύω πως θα μπορούσαμε να το έχουμε με λιγότερο εγκληματικούς τρόπους. Δεν θα ανάψει σωστά όταν ανακατέψεις πετρέλαιο με αίμα και μυρίζει πολύ ο καπνός από καμένες εκκλησίες και βίβλους».
George Horton ΓενικόςΠρόξενος της Αμερικής στη Σμύρνη το 1922.
Σε μία από τις εκπομπές ’Νέοι Φάκελοι’ του γνωστού δημοσιογράφου κ Παπαχελά, παρουσιάστηκε μία συνέντευξη του Michael Lewis ένός από τους πιο διάσημους δημοσιογράφους και συγγραφείς οικονομικών βιβλίων στην Αμερική ο οποίος υπέβαλε στον Kyle Bass επενδυτή ιδιοκτήτη της Ηayman Capital την ερώτηση, πως αποφάσισε να επενδύσει και να ¨’ρισκάρει’ στα Ελληνικά CDS.με ποσοστά 1 προς 1000. Η απάντηση του Αμερικανού με κατέπληξε, είπε:
Διάβασα την ιστορία της Ελλάδας των τελευταίων 200 ετών.
‘Το βασικό στοιχείο ήταν ότι η Ελλάδα δεν είχε πληρώσει τα χρέη της στο 50% των περιπτώσεων τα τελευταία 200 χρόνια. Ήταν ο μεγαλύτερος κατά συρροή κακοπληρωτής στον κόσμο.’
Αυτό το στοιχείο, ο Kyle Bass δεν μπορούσε να το πιστέψει!
Στα τέλη του 2008 είχε ήδη στοιχηματίσει στην κατάρρευση της Ελλάδας, με βάση την πρόβλεψη ότι η Ελλάδα δεν θα μπορούσε να ξεπληρώσει το χρέος της.
Και αυτό, παρότι το έκανε με ελάχιστα χρήματα επρόκειτο να πολλαπλασιάσει τα λεφτά του χιλιάδες φορές.
Η απάντηση αυτή δικαίωνε την άποψή που διετύπωσα επανειλημμένα, σε πολλά προηγούμενα κείμενα για την χρησιμότητα που έχει η μελέτη της ιστορίας που βοηθά να ερμηνευθούν πολλά οικονομικά, κοινωνικά και πολιτικά θέματα που ζούμε στην σημερινή πραγματικότητα της υπερχρεωμένης Ελλάδας και όχι μόνο.
Έχω δε την εντύπωση, αν όχι την πεποίθηση, ότι αυτή την φορά περνάμε μια κρίση που έχει τα χαρακτηριστικά ενός παγκοσμίου πολέμου με αντίστοιχες κοσμογονικές επιπτώσεις που θέτουν σε κίνδυνο την επιβίωση όχι μόνο του Ελληνικού κράτους αλλά του ίδιου του Ελληνισμού. Για τον λόγο αυτό θεωρώ ακόμη ποιο χρήσιμο να αναδιφήσουμε στις ιστορικές μνήμες και ρίζες μας με την ελπίδα να δραστηριοποιηθούμε προκαλώντας μία δεύτερη ‘αναγέννηση’, δεδομένου ότι, δυστυχώς, στερηθήκαμε, σαν Έθνος, και χάσαμε την ευκαιρία να βιώσουμε και να αξιοποιήσουμε την πρώτη, ταυτόχρονα με την υπόλοιπη Ευρώπη.
Βέβαια η εμπειρίες μας, σαν Έθνος, δεν πηγάζουν μόνο από τις αρχαϊκές εποχές που αφύπνισαν την υπόλοιπη Ευρώπη αλλά επεκτείνονται και στις ποιο πρόσφατες περιόδους προσπάθειας επιβίωσης του Ελληνισμού και ιδιαίτερα του νέου Ελληνικού κράτους, που είναι και αυτές πολύ σημαντικές γιατί έχουν σε σημαντικό βαθμό το στοιχείο της συγγένειας και του παραλληλισμού με τα περισσότερο σύγχρονα προβλήματα.
Επίσης δεν πρέπει να απλοποιούμε τις καταστάσεις σε βαθμό που να μην λαμβάνονται υπ’ όψη οι ιδιαιτερότητες της κάθε εποχής
Στο σημείο αυτό πρέπει να υπογραμμίσω την ιδιαιτερότητα που είχε και έχει ο Ελληνισμός λόγο της γεωπολιτικής θέσης δεδομένου ότι βρίσκεται στην περιφέρεια της Ευρώπης αλλά και στο μέσον τριών ηπείρων που έχουν γίνει σήμερα το επίκεντρο της κοσμογονικής αλλαγής λόγω της μετάθεσης του κέντρου της οικονομικής ανάπτυξης της παγκόσμιας κοινότητας.
Στο κείμενο αυτό προσπάθησα να ελαχιστοποιήσω την υποκειμενικότητα και την προσωπική κρίση η άποψη, προσεγγίζοντας τα θέματα με αναφορά κυρίως σε αντιπροσωπευτικά αποσπάσματα από ιστορικά κείμενα της κάθε εποχής, καλύπτοντας, κατ το δυνατόν και αντιτιθέμενες απόψεις .
Έτσι πιστεύω ότι θα αποφύγω τον χαρακτηρισμό ότι εμπλέκομαι ‘παραταξιακά’ στην μία η στην άλλη πολιτική άποψη, η ιστορική ερμηνεία, μέσα στην σημερινή έντονη πολιτική διαμάχη.
Ξεκινώ την παράθεση των κειμένων αυτών, με χρονολογική ταξινόμηση, με πρώτη αναφορά σε αποσπάσματα από το ‘Επιτάφιο του Περικλεούς’ (431 πχ) γιατί πιστεύω ότι κάθε πόλεμος έχει θύματα και τα θύματα αυτά είναι οι πρώτοι που αξίζουν της αναφοράς και της τιμής για την αυτοθυσία και το φρόνημα.
Είναι μεγάλη η ψευδαίσθηση αν νομίζουμε ότι μάχες κερδίζονται χωρίς θύματα και θυσίες και ότι θα αποφύγουμε να πληρώσουμε το αντίτιμο των λαθών και παραλήψεων πολλών γενεών.
Από τον Επιτάφιο του Περικλέους . (431 πχ)
Γραμμένο κείμενο από τον Θουκυδίδη με τον λόγο που εκφώνησε ο Περικλής για τους νεκρούς του Πελοποννησιακού πολέμου.
«Γιατί των επιφανών ανδρών κάθε γη είναι τάφος, και δεν το φανερώνει μόνο μία επιγραφή επιτύμβιων στηλών στην δική τους χώρα, αλλά και στις ξένες χώρες μένει αιώνια στην ψυχή του καθενός άγραφη η μνήμη του φρονήματός του πιο πολύ παρά του έργου τους….
….Γιατί για έναν άνδρα βέβαια που έχει υψηλό φρόνημα είναι πιο οδυνηρή η ταπείνωση, που την συνοδεύει η δειλία, παρά ο θάνατος, που έρχεται, χωρίς να τον νιώσει, σε μια στιγμή έξαρσης της ψυχικής ρώμης και της κοινής προσδοκίας»
«Όπως είναι γνωστό έχουμε πολίτευμα που δεν προσπαθεί να μιμηθεί τους νόμους των άλλων αλλά αντίθετα εμείς οι ίδιοι είμαστε πιο πολύ παράδειγμα σε μερικούς παρά μιμητές άλλων. Και όσον αφορά το όνομα , επειδή δεν στηρίζεται στους λίγους, αλλά στους πολλούς έχει ονομαστεί δημοκρατία.»
« Και ενώ στην ιδιωτική μας ζωή συναναστρεφόμαστε, χωρίς να γινόμαστε ενοχλητικοί, στην δημόσια ζωή δεν παραβαίνουμε τους νόμους κυρίως από σεβασμό, με την υπακοή μας προς τους άρχοντες που βρίσκονται κάθε φορά στην εξουσία, και στους νόμους, και κυρίως σ’ αυτούς που θεσπίζονται για την προστασία των αδικούμενων, και σ’ αυτούς που, ενώ είναι άγραφοι συνεπάγονται για τους παραβάτες αναμφισβήτητη ντροπή.»
«Αγαπούμε το ωραίο με απλότητα και καλλιεργούμε το πνεύμα, χωρίς να γινόμαστε μαλθακοί , χρησιμοποιούμε τον πλούτο πιο πολύ σαν ευκαιρία για έργα παρά σαν αφορμή για κομπορρημοσύνη και ενώ δεν είναι ντροπή να ομολογεί κανείς την φτώχεια του, αντίθετα είναι μεγαλύτερη ντροπή να μην προσπαθεί να την αποφεύγει με την εργασία. Έχουμε την δυνατότητα εμείς οι ίδιοι να φροντίζουμε συγχρόνως για τις ιδιωτικές υποθέσεις και τα πολιτικά ζητήματα και ενώ καταγινόμαστε ο ένας μ’ αυτό το επάγγελμα και με διαφορετικό ο άλλος, γνωρίζουμε όχι λιγότερο τα πολιτικά πράγματα, γιατί μόνο εμείς θεωρούμε αυτόν, που δεν μετέχει καθόλου στα πολιτικά όχι φιλειρηνικό, αλλά άχρηστο, και εμείς οι ίδιοι η διατυπώνουμε κρίση και παίρνουμε αποφάσεις πάνω σε προτάσεις άλλων η σκεφτόμαστε σωστά και υποβάλουμε προτάσεις στην κρίση άλλων πάνω στα δημόσια πράγματα, επειδή δεν θεωρούμε τα λόγια βλάβη για τα έργα αλλά πιο πολύ θεωρούμε βλάβη να μην διαφωτιστούμε με τον λόγο από πριν, προτού επιχειρήσουμε αυτά που πρέπει.»
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ
Η περίοδος χαρακτηρίζεται από σημαντικές εξελίξεις και ανακατατάξεις στην Ευρώπη που έχουν έντονο Εθνικιστικό χαρακτήρα που καθορίζουν σύνορα και σφαίρες επιρροής.
Όσον αφορά τα Βαλκάνια και την Ελλάδα γίνονται το ‘Μήλο της Έριδος’ μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων που προσπαθούν να επιταχύνουν και να εκμεταλλευτούν την κατάρρευση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ενισχύοντας τα διάφορα Εθνικά απελευθερωτικά κινήματα.
Η βοήθεια αυτή όμως δεν έρχεται χωρίς ανταλλάγματα που έχουν την μορφή άλλοτε οικονομικών και άλλοτε γεωπολιτικών η καθαρά στρατιωτικών συνασπισμών και ενεργειών μέσα σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον μεταξύ των δυνάμεων αυτών που τελικά έχουν σημαντικές επιπτώσεις στα νεοϊδρυόμενα κράτη.
Την περίοδο αυτή αρχίζουν να εμφανίζονται τα πρώτα σημάδια της σύγκρουσης μεταξύ των οικονομικό-πολιτικών που διαμορφώνονται μεταξύ του κέντρου και της περιφέρειας
Οι κεντρικές μεγάλες δυνάμεις υποδαύλιζαν και βοηθούσαν μεν τον εθνικισμό που δημιουργούσε προβλήματα στην Οθωμανική αυτοκρατορία, δημιουργούσαν όμως ταυτόχρονα, το φαινόμενο της ‘τριτοκοσμοποίησης’ της περιφέρειας υποχρεώνοντας την περιφέρεια να αναπτύσσεται σύμφωνα με τις απαιτήσεις ενός εξωτερικού κέντρου και όχι σε σχέση με τις δικές τους ανάγκες.
Ο ανταγωνισμός μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων, η ανάγκη ελέγχου που είχαν και εξασκούσαν οι κεντρικές εξουσίες πάνω στην περιφέρεια και ο φυσιολογικός εθνικισμός που μεγάλωνε την δίψα για ελευθερία ήταν και το περιβάλλον μέσα στο οποίο αναπτυσσόταν και το νέο Ελληνικό κράτος.
Οι αδυναμίες όμως ενός νεόδμητου κράτους επέτρεψαν να γίνει αυτό αντικείμενο εκμετάλλευσης τόσο από τις μεγάλες δυνάμεις σαν κεντρικές κρατικές εξουσίες όσο και από τους δυτικούς ιδιώτες, Τράπεζες, Επιχειρηματίες κλπ. με μεγαλύτερο ποσοστό εκμετάλλευσης την ανάγκη χρηματοδότησης για τους εξοπλισμούς του απελευθερωτικού αγώνα.
Από τα προβλήματα αυτά δεν μπόρεσαν να ξεφύγουν ακόμη και μεγάλες ιστορικές προσωπικότητες όπως ο Ι Καποδίστρια πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδας, η αργότερα και ο Ε Βενιζέλος.
Κάτω από το πρίσμα αυτής της εισαγωγής μπορούμε να ερμηνεύσουμε την βαθύτερη έννοια που έχουν τα αποσπασμάτων που ακολουθούν, γιατί συνδυάζουν την εικόνα της Ελλάδας, τόσο σαν θύμα εκμετάλλευσης από τις, κατά, καιρούς μεγάλες δυνάμεις, τολμώ ακόμα να πω, και του ιστορικού ιμπεριαλισμού όσο και σαν ‘αδιόρθωτο’ θύμα της δικής της παθογένειας που την κρατά, σε μεγάλο βαθμό, υποανάπτυκτη και δέσμια ενός πολύ ιδιαίτερου λαϊκισμού και εγωκεντρισμού. Ποιος είναι από τους δύο, ο σημαντικότερος αρνητικός παράγοντας που αναστέλλει την ανάπτυξη της Ελλάδας, μένει να ερμηνευτεί από τους μελλοντικούς αναλυτές, γιατί το πρόβλημα είναι, δυστυχώς, ακόμα σε εξέλιξη, ίσως μάλιστα και σε έξαρση.
Επιστολή των Ελλήνων προς τον Βρετανό πρωθυπουργό Τζορτζ Κάννιγγ που εκλιπαρεί για την ενίσχυση, με οικονομική βοήθεια, του απελευθερωτικού αγώνα (1825)
« Το Ελληνικό Έθνος θέτει εκουσίως την ιερά παρακαταθήκη της ιδίας ελευθερίας, ανεξαρτησίας και πολιτικής του υπάρξεως υπό την μοναδική υπεράσπιση της Α.Μ του Γεωργίου του Δ .»
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης προς τον Ανδρέα Ζαίμη για τα πρώτα Αγγλικά δάνεια που τελικά κατέστησαν την Ελλάδα υποτελή στις μεγάλες δυνάμεις .
« Δεν πίστευα ούτε ακόμη πιστεύω, κυρ Ανδρέα , να εννοείς τι ζητείς και τι θα πάθης από τους συντρόφους σου . Ήρθε το δάνειο, κυρ Ανδρέα, κι αν ακόμη δεν ήρθε θα έρθη και τότε τα κουβεντάζομεν. Εκείνο που σου λέγω εγώ τώρα, θα μου το λέγει η εκλαμπρότης σου ύστερα»
Φινλευ (Ιστορία της Ελληνικής επαναστάσεως) για την σπατάλη και κακή διαχείριση των δανείων από την ανέτοιμη Ελληνική κυβέρνηση.
«Το χρυσάφι του Αγγλικού δανείου γυάλιζε άφθονο στα κεντημένα γελέκα των Ελλήνων στρατιωτών, ενώ στον Αιγυπτιακό στρατό οι στολές και τα όπλα ήταν απλά και απέριττα….όλα χρήματα από το δάνειο…
Ο Ι. Ορλάνδος προς τον πεθερό του Κουντουριώτη για τον Κολοκοτρώνη και τους Άγγλους που θεωρούσαν τον Κολοκοτρώνη φίλο της Ρωσικής πολιτικής. Παράδειγμα της διαμάχης που εξελισσόταν κάτω από τον ανταγωνισμό των μεγάλων δυνάμεων, της εποχής, για τον έλεγχο της πολιτικής σκηνής στην Ελλάδα και έσπειραν την διχόνοια.
« Όλοι εχάρησαν εδώ (σ.σ στην Αγγλία) ακούσαντες τον θάνατον του υιού Κολοκοτρώνη, και είπαν η Ελλάς έχει τώρα διοίκηση, το ίδιο φώναζαν και οι εφημερίδες, οι αποστάτες πρέπει να θανατώνονται.».
Οι Λονδρέζικοι Ταιμς για την ανάθεση της ναυπήγησης Ελληνικών πολεμικών πλοίων στα ναυπηγεία Γκάλαγουαιη το 1824, που έγινε με χρήματα από τα πρώτα δάνεια της Αγγλίας κάτω από Αγγλική διαχείριση. Τα πρώτα δείγματα του σφετερισμού της διαφθοράς και της εκμετάλλευσης.
‘Ο Γκαλαγουαίη είχε σχέση με τον Μεχμέτ Αλή της Αιγύπτου, στην αυλή του οποίου υπηρετούσε ο γιος του’.
Οι ασυνείδητοι Βρετανοί διαχειρισταί του δανείου πίστευαν ότι μέχρι το 1827 η επανάσταση θα είχε καταπνιγεί και τα πλοία δεν έπρεπε να φθάσουν εγκαίρως για την αντιμετώπιση του Αιγυπτιακού στόλου….
Οι Ταιμς της Νέας Υόρκης το Νοέμβριο του 1826 για την δικαστική διαιτησία στην οποία κατέφυγε η Ελλάδα για την ανέντιμη διαγωγή των Αμερικανικών ναυπηγείων Μπάγιαρντ και Χαουλαντ που είχαν αναλάβει την ναυπήγηση δύο φρεγατών και άλλων μικρότερων πλοίων για την Ελλάδα.
« Ο δικαστής Τζόνας Πρατ είχε ζητήσει και λάβει από τον Έλληνα εκπρόσωπο Κόντόσταυλο 4,500 $»
Ο δικηγόρος του Κοντόσταυλου ΧενρυΣεντγουικ, απευθυνόμενος στον Πρατ είπε: «Κύριε πράξατε ότι μπορούσατε για να καταστρέψετε ένα Έθνος (σς την Ελλάδα) και να ατιμάσετε ένα άλλο (σσ την Αμερική)»
Λαϊκό σατυρικό ποιηματάκι για την μεγαλόπρεπη έπαυλη που έκτισε ο Κοντόσταυλος στην πλατεία Κλαυθμώνος (Πρώτη κατοικία του Όθωνα)
Ο Οίκος σου Κοντόσταυλε
Μακρόθεν ομοιάζει
Τρικάταρτον εξ Αμερικής
Εξ ου αυτός πηγάζει.
Ο Κοντόσταυλος ποτέ δεν παραδέχτηκε ότι πλούτισε με τον τρόπο αυτό και αργότερα το 1855 θα ορκιστεί υπουργός Οικονομικών.
Η τύχη της μοναδικής φρεγάτας από το σύνολον των πλοίων που είχε παραγγελθεί, πέραν της απώλειας των Ελληνικών χρημάτων που σφετερίστηκαν Αμερικανοί έμελλε να είναι τραγική διότι καταστράφηκε από εμφύλια διαμάχη από τους Υδραίους. Ποιος θα μπορούσε να φανταστεί ότι ήρωες όπως ο Μιαούλης και ο Κανάρης θα εμπλακούν σε εμφύλια αντιπαράθεση , ώστε ο Μιαούλης να κάψει τμήμα του Ελληνικού στόλου στον Πόρο, μία από τις ποιο μαύρες σελίδες του απελευθερωτικού αγώνα.
Η ΕΛΛΑΣ ΚΗΡΥΣΣΕΤΑΙ ΑΝΕΞΑΡΤΗΤΟ ΚΡΑΤΟΣ
Στις 3/2/1830 στο συνέδριο του Λονδίνου ανακηρύχθηκε η Ελλάς ανεξάρτητο κράτος.
Πρώτος Κυβερνήτης ο Ι. Καποδίστριας από το 1828.
Είναι τραγική ειρωνεία που μετά από 180 χρόνια στα πρακτικά του υπουργικού συμβουλίου της 9/12/2009 οι Έλληνες πληροφορούνται ότι:
Το δημοσιονομικό πρόβλήμα της χώρας απειλεί την Εθνική κυριαρχία μας.
Ο Ιωάννης Καποδίστριας ήταν ήδη αναγνωρισμένη προσωπικότητα διεθνούς κύρους που ως υπουργός εξωτερικών της Ρωσίας συνένωσε τα καντόνια της Ελβετίας έγραψε το πρώτο σύνταγμα και πέτυχε στο συνέδριο της Βιέννης την αναγνώριση και ουδετερότητά της.
Αλλά πέραν της διεθνούς ακτινοβολίας η οικογένεια του Ι Καποδίστρια έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της απελευθέρωσης.
Την εποχή αυτή όλες οι Ευρωπαϊκές δυνάμεις. Συντάσσονται εναντίον της απειλής του Ναπολέοντα, δηλαδή η Αγγλία, Αυστρία, Ρωσία, και η Οθωμανική Αυτοκρατορία.
Ο Πατέρας του Ιωάννη , ο Αντωνομαρία Καποδίστρια μαζί με δύο άλλους Κερκυραίους, ως εκπρόσωποι των Ναυάρχων που συνέπραξαν Ρωσίας και Τουρκίας συνυπογράφουν στην Κωνσταντινούπολη την συνθήκη ανεξαρτησίας των Επτανήσων και δημιουργείται στην Ελλάδα το πρώτο ανεξάρτητο κομμάτι της η Επτάνησος πολιτεία. (21/3/1800)
Αυτή είναι μία εκπληκτική εξέλιξη που για πρώτη φορά μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης, δύο εχθρικές και εμπόλεμες χώρες η Ρωσία και η Τουρκία θα συμμαχήσουν για να απελευθερώσουν τα Επτάνησα
Αυτή τη φορά η συγκυρίες βοήθησαν. Είναι όμως και ενδεικτικό της ρευστότητας που επικρατεί με τις μεταβαλλόμενες συνθήκες και τα συμφέροντα των ευρωπαϊκών δυνάμεων.
Αυτή η εξέλιξη ήταν η αφορμή να συνεργασθεί ο Καποδίστριας με την Ρωσία και να βαπτιστεί μέσα στα κανάλια της τότε Ευρωπαϊκής διπλωματίας, εμπειρία που αποδείχτηκε πολύ χρήσιμη στην μετέπειτα πορεία σαν πρώτος κυβερνήτης .της Ελλάδας όχι όμως και για να. ξεπεράσει τις εμφύλιες διενέξεις και τους εσωτερικούς φατριασμούς που ποτέ δεν ξεπεράστηκαν μέχρι σήμερα.
Οι Έλληνες αναζητούσαν Κυβερνήτη του αναστήματος του Ι. Καποδίστρια από τα πρώτα χρόνια του απελευθερωτικού αγώνα.
Ενδεικτικό της ανάγκης αυτής αποτελεί επιστολή του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη.
Απόσπασμα από επιστολή του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη προς τον Ι. Καποδίστρια την 1η Ιανουαρίου 1824.
¨Εξοχότατε…..
…..Οι Έλληνες αποφάσισαν να αποθάνουν εντίμως , δια να αποφύγουν τας συμφοράς της πικροτάτης δουλείας, μα χείμαρροι αιμάτων, δακρύων κα ιδρώτων, τους κατέστησαν άξιους της ανεξαρτησίας. Αλλά δεν είναι τόσον δύσκολον να αποκτήσει τις την ελευθερίαν του όσο να την φυλάξει.
Τα ελαττώματα της εξωλεστάτης τυραννίας βασιλεύουν εις τας παρούσας γενεάς, η δε αμάθεια και πλεονεξία επαπειλούν την αρτισύστατον ανεξαρτησία του έθνους σου. Έχομεν άξιους πολεμικούς , αλλά στερούμεθα ενάρετων ανδρών.
…..Ο νόμος δεν ισχύει η διοίκηση νηπιάζει ο ισχυρότερος θριαμβεύει, τα ιδιαίτερα συμφέροντα καταλύουν τα γενικά, και καθείς νομίζει τον εαυτόν το κέντρο της φύσεως……..
…. Ητον προωρισμένον βέβαια να γεννηθείς εις τον κόσμο δια την αθανασίαν….
….Η εξοχότης σου έχει βέβαια φυσικήν ροπή να θυσιάσεις και την ζωή σουδια την σωτηρία »
Είναι πράγματι συγκλονιστική η επιστολή αυτή και διότι την υπογράφει ο πρόεδρος της προσωρινής κυβέρνησης Πετρόμπεης Μαυρομιχάλης ένας από τους ηθικούς αυτουργούς της δολοφονίας του κυβερνήτη 8 χρόνια αργότερα. Βαριά τα ελαττώματα της φυλής μας.
Τελικά στις 28/3/1827 στα πλαίσια της Γ! Εθνοσυνέλευσης ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης προτείνει τον Ιωάννη Καποδίστρια για πρώτο Κυβερνήτη.
Υπήρχαν όμως οι γνωστές ισορροπίες που έπρεπε να τηρηθούν, ο Καποδίστριας ήταν ακόμη υπουργός εξωτερικών της Ρωσίας, χώρας που είχε συγκρουόμενα συμφέροντα με την Αγγλία. Έπρεπε να ερωτηθεί..
Ο Γέρος του Μοριά ανέβηκε στην φρεγάτα του Χαμιλτον και μετά από πολλές αντιδράσεις και επιμονή του Κολοκοτρώνη ο Χάμιλτον είπε
‘Πάρτε τον Καποδίστρια η όποιον διάβολο θέλετε γιατί χαθήκατε’.
Η ισορροπία που επιτυγχάνεται με την αποδοχή του Καποδίστρια από την Αγγλία δεν περιορίζεται μόνον εκεί, και η Γερμανία ενθουσιάζεται γιατί οι Βαυαροί της εποχής δεν μπορούν να ξεχάσουν τους αγώνες και τις απίστευτες μονομαχίες του Καποδίστρια με τον Αυστριακό Καγγελάριο Μέττερνιχ για την ενοποίηση των 41. Γερμανικών κρατιδίων που ο Μεττερνιχ συνεχώς τορπίλιζε .
Πόσοι από τους σημερινούς Γερμανούς θα θυμόνται από την ιστορία τους ότι ένας Έλληνας Κερκυραίος, τους ένωσε. Μπορεί κανείς να φανταστεί τον Γολγοθά που πέρασε ο Καποδίστριας για την επίτευξη της ένωσης όχι 2 αλλά 41 κρατιδίων.
Ο W. SchwarzΓερμανός ιστορικός το 1935, γράφει:
‘Ο Ιωάννης Καποδίστριας από το συνέδριο της Βιέννης το 1815, είχε ονειρευτεί την συμμετοχή των μικρότερων κρατών εις μία ευρυτέρα και δημοκρατικοτέρα Ευρωπαϊκή Ένωση.’
Αλλά ο Μέττερνιχ βρήκε τον Καποδίστρια σε αντίπαλο στρατόπεδο και στην Ναυμαχία του Ναβαρίνου 20 /10/1827 όπου ο Αυστρο-Αιγυπτιακός στόλος καταστράφηκε μέσα σε 6 ώρες από τον συμμαχικό στόλο των τριών δυνάμεων. Ας σημειωθεί ότι 40 από τα 80 πλοία που καταστράφηκαν ήταν Αυστριακά.
Οι μεγάλες δυνάμεις Αγγλία, Γαλλία και Ρωσία έδωσαν την τελική λύση για την Ελλάδα στην ναυμαχία αυτή
Ο Μέττερνιχ χαρακτήρισε την εξέλιξη αυτή τρομακτική καταστροφή και την αρχή της Βασιλείας του χάους
Όταν ο Καποδίστριας καταφθάνει στην Ελλάδα τον Ιανουάριο του 1828 ως Κυβερνήτης ήδη είχε επισημοποιηθεί η πρώτη χρεοκοπία, το 1827, λόγω αδυναμίας πληρωμής των τοκοχρεολυσίων των δύο δανείων της Ανεξαρτησίας.
Αρμόδιος για τα οικονομικά Π Λιδωρίκης προς Καποδίστρια. (1828).
Λεφτά δεν υπάρχουν!!!!.
‘Οχι μόνον δεν υπάρχουν χρήματα στο ταμείο αλλά ούτε ταμείο υπάρχει διότι δεν υπήρξε ποτέ’…
…Το σύστημα των προκρίτων το επικρατούν εν ταις επαρχλιαις ήτο εις τα ατομικά συμφέροντα δεξιώτατον και οι δημόσιοι πόροι εγίνοντο άρπαγμα των δυνατότερων’…
Η φοροδιαφυγή έφθανε το 80% και οι Έλληνες ήταν διαιρεμένοι σε Αγάδες και Ραγιάδες
Θεόδωρος Κολοκοτρώνης για την φοροδιαφυγή , στα απομνημονεύματα του.
Το πρώτο κίνημα ‘Δεν πληρώνω’!!!!.
‘Ότε επρόκειτο να εισπραχθεί φόρος των αιγοπροβάτων , μερικοί πρόκριτοι κατά το συνηθισμένο τους …ήσαν έτοιμοι να αντισταθούν με το τουφέκι’
Αυτό μου θυμίζει το σύγχρονο κίνημα ‘Δεν πληρώνω’.
Η …..δημοσιονομική αναδιάρθρωση του Καποδίστρια.
Τότε ο Καποδίστριας κατήργησε όλα τα υπουργία!!! (7 υπουργία με185 αρχι-γραμματείς) και αντί αυτών διόρισε ένα γραμματέα και 11 υπαλλήλους!!!. Όλοι εργάζονταν σαν τον Καποδίστρια , ολόκληρη την ημέρα και μέρος της νύχτας.
( Όλοι χάσανε τα κεκτημένα τους!!!)
Όμως το νοικοκύρεμα που επέβαλε ο Καποδίστριας δεν μπορούσε να είναι αρκετό για την συγκρότηση και λειτουργία του κράτους, ιδιαίτερα στο μέσον Εθνικών διεκδικήσεων που δεν είχαν ολοκληρωθεί και με το βάρος παλαιότερου δανεισμού που μείωνε σημαντικά την αξιοπιστία του κράτους. …(Τα spreads θα ήταν μεγάλα…)
Το πρώτο μέλημα ήταν η …ανάκτηση της αξιοπιστίας!!!
Νέος δανεισμός ήταν απαραίτητος αλλά αυτός θα μπορούσε να γίνει μόνο με τις εγγυήσεις των τριών μεγάλων δυνάμεων.
Αλλά ο Καποδίστριας δεν ήταν της απολύτου εμπιστοσύνης, θέλανε να βοηθήσουν μόνο σε περίπτωση εγκαθιδρύσεως ενός ελεγχόμενου Μονάρχη….προς το παρόν θα έδιναν μόνο ορισμένες, κατ επιλογήν, και ανεπαρκείς επιχορηγήσεις για σκοπούς που μόνο αυτές θα ενέκριναν .
Αυτό ήταν πολύ εμφανές στον Καποδίστρια που αναγνώρισε την ανάγκη να προσφύγει σε πρόσθετα πολιτικά μέσα και συμβιβαστικές διπλωματικές λύσεις.
Ο κ Πιερ Βαέσεν Πρέσβης του ‘Βασιλιά των Βέλγων’ στην Αθήνα αναφέρθηκε πρόσφατα στην επιλογή του Ι Καποδίστρια να φέρει, σαν πρώτο Μονάρχη στην Ελλάδα, τον Πρίγκιπα Λεοπόλδο της Βαυαρίας.
«Η επιλογή του Πρίγκιπα Λεοπόλδου του Σαξ Κομπουργκ-Γκόθα, από τον Καποδίστρια, να γίνει ο πρώτος Μονάρχης της Ελλάδας δείχνει την βαθιά γνώση του για τις διεθνείς σχέσεις, αλλά επίσης και τις απαιτήσεις με τις οποίες έπρεπε να συμμορφωθεί ο πρώτος Αρχηγός του κράτους με σκοπό να γίνει αποδεκτός ταυτόχρονα από τις ξένες δυνάμεις και τον Ελληνικό λαό.
Γεννημένος ως Γερμανός Πρίγκιπας σε ένα από τους επιφανείς Οίκους υπήρξε έξοχος στρατηγός του Αυτοκρατορικού Ρωσικού στρατού πριν νυμφευθεί την κληρονόμο του Αγγλικού θρόνου Πριγκίπισσα Σαρλότ η οποία πέθανε πρόωρα 29 ετών. Ο ίδιος έτυχε να είναι Θείος και μέντορας της νέας κληρονόμου του Βρετανικού θρόνου Πριγκίπισσας Βικτώριας. Ομολογουμένως ήταν η ιδανικότερη επιλογή για την επίλυση των τεράστιων προβλημάτων από τον θρόνο μιας ταλαιπωρημένης χώρας όπως ήταν η Ελλάδα το 1830.
Αλλά ο Λεοπόλδος είχε επίσης κάποιες βασικές απαιτήσεις που αφορούσαν μεταξύ άλλων τα νέα σύνορα της Ελλάδας, κυρίως απαίτησε να συμπεριληφθεί και η Κρήτη στο νέο κράτος . Αυτά αγνοήθηκαν από τις Ευρωπαϊκές δυνάμεις και τελικά ο νέος Βασιλιάς αποκήρυξε τον θρόνο του, θεωρώντας ότι οι βασικές συνθήκες για την διασφάλιση μιας σταθερής κατάστασης ήταν ακατάλληλες.»
Ο Λεοπόλδος έγινε Βασιλιάς των Βέλγων τον Ιούλιο του 1831 και η δυναστεία του βασιλεύει μέχρι σήμερα….
…Μόνο ο Θεός ξέρει πως θα μπορούσε να είχε εξελιχθεί η Ελληνική ιστορία με μια τέτοια μεγάλη δυναστεία.
Μεγάλες δυσκολίες να εξευρεθούν δανειστές ακόμα και στις προσπάθειες του πρώτου Μονάρχη της Ελλάδας Πρίγκιπα Λεοπόλδο.
Λόρδος Wellington προς τον Πρίγκιπα Λεοπόλδο Φεβρουάριος 1830
‘Ουδέποτε η ημετέρα κυβέρνηση έδωκεν ουδέ το ελάχιστον χρηματικό βοήθημα εις την Ελλάδα, και αν υποσχεθώμεν τη Αυτού Υψηλότητι τοιούτο τι εις το μέλλον την απατώμεν’…
Αυτός ήταν τουλάχιστον ειλικρινής!!!»
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΟΘΩΝΑ
Το δάνειο των 60εκ δρχ που επίμονα ζητούσε ο Καποδίστριας που παρά τις εκκλήσεις και του Λεοπόλδου δεν δινόταν διότι ο Λεοπόλδος δεν συμφωνούσε , μεταξύ άλλων, με τους όρους και την χρήση του δανείου, τελικά χορηγήθηκε από τις τρεις δυνάμεις σαν ‘προίκα’ στον ανήλικο Βαυαρό Πρίγκιπα Όθωνα που ανακηρύχθηκε Βασιλεύς τον Φεβρουάριο του 1832.
Εδώ αρχίζουν να φαίνονται, και πάλι, σημάδια και ομοιότητες στις τακτικές εκμετάλλευσης και στα κίνητρα των κεντρικών εξουσιών που ζούμε και σήμερα με τα δάνεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΔΝΤ.
Όρος πρώτος, θα προηγείται η εξόφληση των τόκων και τοκοχρεολυσίων.
Όρος δεύτερος διπλωματικοί αντιπρόσωποι θα επιβλέπουν και θα επιθεωρούν την υλοποίηση της δανειακής σύμβασης….Μήπως σας θυμίζει την σημερινή ‘Τροικα’;
Αλλά και η χρήση του δανείου έγινε σύμφωνα με τις σκοπιμότητες των δυνάμεων και όχι για την δημιουργία στρατού η κρατικής υποδομής.
Από το συνολικό πόσο του δανείου των 63 εκ δρχ μόνο 9 εκ δρχ έφθασαν στην Ελλάδα τα οποία κατασπαταλήθηκαν από την διαχείριση τον Όθωνα.
Είναι πραγματικά οδυνηρό να παρατηρούμε ότι η ανικανότητα των Ελλήνων να διαχειριστούν τα δημοσιονομικά τους προβλήματα επιτρέπει να εφαρμοστούν μέθοδοι και τακτικές ξένων προς τις τοπικές συνθήκες και ανάγκες ώστε να κατασπαταλούνται χρήματα προερχόμενα από εξωτερικό δανεισμό σε τομείς που εξυπηρετούν αποκλείστηκα τα συμφέροντα των δανειστών και των εκπροσώπων τους.
Ο Γερμανός ιστορικός Μέντελσον Βαρθόθλης αναφέρει για την παράλογη σπατάλη και διαχείριση της Βαυαρικής αντιβασιλείας του Άρμανσμπεργκ :
‘Προς τι τα πομπώδη υπουργεία αντί απλών υπουργικών γραμματέων, Προς τι οι στρατιές συμβούλων υπουργικών και συμβούλων της επικρατείας μη δυναμένων εις εαυτούς να παράσχωσι συμβουλήν και αξιούντες εν τούτοις να διοικήσωσιν εκ των γραφείων των τας επαρχίας….’
Τον Σεπτέμβριο 1843 η ‘Συνταγματική επανάσταση’ ανέστειλε την εξυπηρέτηση του δανείου και επήλθε η δεύτερη χρεοκοπία της Ελλάδος. .
Σε αγόρευση του υπουργού οικονομικών Ν Κορφιωτάκη στην βουλή το1847.
‘Το Υπουργείο των οικονομικών ευρίσκεται εις κατάστασιν πλήρους αποσυνθέσεως και παραλύσεως ότι δεν υπάρχουν λογαριασμοί ούτε δια τα έσοδα ούτε για τα έξοδα…
Εκατομμύρια οφείλονται ες το κράτος και δεν γνωρίζομεν ποίοι είναι οι οφείλεται μας, διότι τα βιβλία εισπράξεων έχουν εξαφανισθεί
Η Αγγλία κλιμάκωσε τις πιέσεις για την εξυπηρέτηση των δανείων. .
Ι. Κωλέττης Πρωθυπουργός γράφει προς τον Άγγλο πρέσβη Ε. Λάουνς 1847 μετά από υπερβολικές πιέσεις για την καταβολή των δόσεων των δανείων.
¨»Δεν υπάρχει κυβέρνησης αγνοούσα πόσον δύσκολαι είναι οι μεταρρυθμίσεις,…
….άλλα μόνος ο χρόνος διδάσκει το Έθνος ποια είναι τα αληθή αυτού συμφέροντα.»
ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΧΑΡΙΛΑΟΥ ΤΡΙΚΟΥΠΗ ΔΕΛΗΓΙΑΝΝΗ
Μία ακόμη Τροικα το 1856.
Στο τέλος του Κριμαϊκού πόλεμου 1856 οι “προστάτιδες” δυνάμεις απέστειλαν στην Ελλάδα τριμελή επιτροπή για να ερευνήσει τα οικονομικά και να επιβάλει όρους για τη εξυπηρέτηση του δανείου. Η επιτροπή επέβαλε την κάλυψη των δανείων με δέσμευση των εσόδων του 1/3 των εισπράξεων του τελωνείου Σύρου.
Το ποσό αυτό θα δινόταν σαν προσωπική προίκιση του νέου Βασιλιά Γεωργίου Α
Σαν δώρο στον νέο Βασιλιά είχε δοθεί και η Ένωση των Ιονίων Νήσων με την Ελλάδα.
Το 1884 ο Άγγλος οικονομολόγος Κάρολος Τσέστον έγραφε ότι
«Μία από τις τάσεις των Ελλήνων , που πρέπει να ληφθεί σοβαρά υπ όψη είναι ο πόθος να αποφεύγουν την πληρωμή των φόρων».
Ο δε Χαρίλαος Τρικούπης εκμυστηρεύτηκε :
«Επί 20 έτη αγωνιζόμαστε να διορθώσουμε τα «κακώς κείμενα» πολλές φορές μάλιστα, διακυβεύσαμε την δημοτικότητα μας αλλά δυστυχώς, αντιμετωπίσαμε μανιώδεις αντιδράσεις».
Μέχρι το 1875 το ένα τέταρτο του μη αγροτικού πληθυσμού ζούσε πλούσια από το κράτος σε σημείο που ο Γάλλος εθνολόγος Κόμης Ντε Γκομινό παρατήρησε:
«Δεν παρατηρείται πουθενά αλλού το φαινόμενο μιας ολόκληρης κοινωνίας που να λειτουργεί πάνω στην βάση ότι, μόνο το κράτος διαθέτει χρήματα».
Στην πραγματικότητα όμως, οι μόνοι που είχαν χρήματα το1873, ήταν οι μεγάλοι επιχειρηματίες Έλληνες της Κωνσταντινούπολης της Οδησσού και της Μασσαλίας δηλαδή το «παροικιακό» κεφάλαιο στο οποίο αντέδρασε. μεγάλη μερίδα της κοινωνίας που η λαϊκίστικη προπαγάνδα κατονόμασε “Σπείρα μεγαλοκτiστών.”
Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα της αντίδρασης στην εισαγωγή κεφαλαίων που εκμεταλλευόταν ο πολιτικός αντίπαλος του Τρικούπη είναι και οι δημοσιευθείσες απόψεις του Εμμανουήλ Ροίδη γεμάτες καταστροφικό φανατισμό
‘ Επέδραμεν εκ των παραλιώντου Θρακικού Βοσπόρου εις την Αττικήν φειλή ανθρώπων, οιτινες καυχώνται επι Ελληνική καταγωγή και πατριωτισμού. Ψωμάρπαγες, σαρκοβόροι τρεφόμενοι εκ κρέατος αυτοχθόνων..’.
Είναι πράγματι λυπηρό ότι, με την αρνητική αυτή πολιτική, το νεοσύστατο κράτος δεν εκμεταλλεύτηκε στο βαθμό που έπρεπε το κεφάλαιο του απόδημου Ελληνισμού το οποίο υπέστη αργότερα δύο σοβαρές καταστροφές, η πρώτη με την σοσιαλιστική επανάσραση στην Ρωσία και η δεύτερη με την Μικρασιατική καταστροφή.
Η διαμάχη Τρικούπη με τον Δεληγιάννη θυμίζουν τις μεταπολιτευτικές περιόδους 1974 μέχρι την σημερινή Κρίση.
Ο Δεληγιάννης ήταν ο “Λαϊκιστής” ο αγαπημένος του παλαιού κατεστημένου των Ελλήνων.
Ο Δεληγιάννης ανέβηκε στην εξουσία το 1885, όποτε και ενεπλάκη στα εσωτερικά πολιτικά και πιο πολύ αναλώθηκε, στην προσπάθεια να ισορροπήσειμεταξύ των προεκλογικών υποσχέσεων και των πραγματικών δυνατοτήτων που απέκρυπτε κατά τις προεκλογικές εξαγγελίες του. Πόσο γνώριμες αλήθεια είναι αυτές οι πρακτικές και πόσο συχνά επαναλαμβάνονται μέχρι σήμερα!!!
Γενικά ο Δεληγιάννης είχε την τακτική να ξεσηκώνει τα πλήθη με πολιτικές εθνικιστικές λαϊκίστικες προτροπές , χωρίς όμως να παίρνει και αποφάσεις με αποτέλεσμα, να χάνει την αξιοπιστία του τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό.
Το κατά κάποιο τρόπο “ντοπάρισμα” του πλήθους, σε συνδυασμό με την αναποφασιστικότητα, δημιούργησαν μία ανεξέλεγκτη κατάσταση.
Όμως, σ’ αυτές τις αλλοπρόσαλλες πολεμικές προετοιμασίες, εκτός από την πολεμική δραστηριοποίηση της Τουρκίας αντέδρασαν και οι μεγάλες δυνάμεις που δεν τους αρέσει το απρόβλεπτο, ιδιαίτερα όταν τα συμφέροντά τους διακυβεύονται..
Οι μεγάλες δυνάμεις είχαν χάσει την υπομονή τους, με την απόλυτη σύγχυση που επικρατούσε στην Ελλάδα. Η υστερία δεν βοηθούσε στην αξιοπιστία.
Το ίδιο διάστημα, η Τουρκία εκμεταλλευόμενη την επιθετική φρασεολογία της Ελλάδας, συγκέντρωνε στρατεύματα στα σύνορα της Θεσσαλίας
Ο Τρικούπης πρότεινε υποχώρηση. Είναι όμως πολύ εύκολο να κατηγορήσει κανείς τον συνετό, σαν προδότη, αν θέλει να τον μειώσει πολιτικά.΄
Επίσης είναι εύκολο να δημαγωγήσεις με ψεύτικους εθνικιστικούς αμετροεπείς στόχους.
Έτσι κατάφερε ο Δεληγιάννης, οι μεγάλες δυνάμεις να μην παραχωρήσουν πρόσθετα δάνεια και να αποκλείσουν τα Ελληνικά λιμάνια.
Με συνέπεια, να νεκρώσουν οι εισαγωγές και οι εξαγωγές και η χώρα να βρεθεί στα πρόθυρα λιμού.
Ο Δεληγιάννης έναντι της κατακραυγής έλεγε:
«Για όλα φταίνε οι ξένοι…»
Ο Δεληγιάννης βέβαια είχε παραλάβει σημαντικό έλλειμμα και ήταν επιβεβλημένο να κάνει περιστολή δαπανών και επιβολή φόρων, πράξεις που για αυτόν ήταν εξαιρετικά δύσκολες, δεδομένου ότι εξελέγει με το σύνθημα “ Κάτω οι φόροι” Ούτε και η περικοπή των δαπανών ήταν εύκολη, για λόγους πολιτικής και το πρόβλημα είναι διαχρονικό, μέχρι και σήμερα.
Τελικά ο Δεληγιάννης αναγκάστηκε να βάλει φόρους και δασμούς. και επέβαλε μείωση μισθών. Αλλά, ούτε και αυτά τα μέτρα έφεραν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
Η πτώχευση φαινόταν μοιραία και τότε, ο Δεληγιάννης παραιτήθηκε.
Ο ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 1897 ΚΑΙ Ο ΔΙΕΘΝΗΣ ΕΛΕΓΧΟΣ
Η Ελλάδα ενεπλάκη στον ατυχή Ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897 και βρέθηκε ακόμα σε πιο δύσκολη διαπραγματευτική θέση, με αποτέλεσμα, οι ξένες δυνάμεις μπορούσαν να επιβάλουν τους όρους που επιθυμούσαν μεταξύ των οποίωνήταν ότι η Ελλάδα υποχρεώθηκε σε διεθνή οικονομικό έλεγχο και εποπτεία.
Το παράδοξο όμως ήταν ότι παρά το γεγονός ότι, οι μεγάλες δυνάμεις μεταχειρίστηκαν την Ελλάδα πολύ σκληρά και άδικα, ο έλεγχος απέβη επιτυχέστερος, τόσο για τους δανειστές όσο και για την ίδια την Ελλάδα, στην οποία παρατηρήθηκε σημαντική πρόοδος.
Πράγματι, λόγω της επιβολής διεθνούς ελέγχου, η Ελλάδα κατάφερε να βάλει τάξη στα δημοσιονομικά της, να προχωρήσει σε αναπτυξιακές επενδύσεις και να οργανώσει τις ένοπλες δυνάμεις της ώστε, όταν ξέσπασαν οι Βαλκανικοί πόλεμοι το 1912, η χώρα ήταν προετοιμασμένη για μεγάλη επιτυχία που πραγματικά επετεύχθη.
ΟΙ ΒΑΛΚΑΝΙΚΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ Ο ΒΕΝΙΖΕΛΟΣ ΚΑΙ Ο ΔΙΠΛΑΣΙΑΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ
Με τους Βαλκανικούς πολέμους η Ελλάδα διπλασιάσθηκε και για πρώτη φορά απέκτησε κρίσιμη έκταση για να συγκροτήσει ένα αυτόνομο ανεξάρτητο κράτος.
Το γεγονός αυτό αύξησε σημαντικά και την αξιοπιστία της. και έδωσε την δυνατότητα στον Ελευθέριο Βενιζέλο να διαπραγματευθεί από θέση ισχύος με τους νικητές του 1ου παγκοσμίου πολέμου.
Η ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ
Πως όμως, από αυτή την θέση ισχύος, η Ελλάδα βίωσε την μεγαλύτερη εθνική και οικονομική καταστροφή;
Για μία ακόμη φορά η αιτία ήταν διττή αφ’ ενός η συνήθης για την Ελλάδα καταστροφική διχαστική πολιτική και αφ’ έτέρου η επίσης συνήθης μετατόπιση των συμμαχικών συμφερόντων. Ήταν όμως και από τα λάθη στην εκτίμηση των πολιτικών και στρατιωτικών ισορροπιών.
Ας αναλογιστούμε την ήττα των συμμάχων στην Καλλίπολη, που εκεί αναδείχτηκε σαν ήρωας ο Κεμάλ Ατατούρκ που παρακινούσε τους συμπατριώτες του λέγοντας:
‘Δεν σας ζητώ να πολεμήσετε για την πατρίδα σας, σας ζητώ να πεθάνετε γ’ αυτήν.»
Ο Κεμάλ όμως είχε μόνο 6 ώρες αντοχή για να αντέξει στην μάχη που Άγγλοι και Νεοζηλανδοί πολεμούσαν΄, και μόνο ένα Τάγμα του νικηφόρου από τους Βαλκανικούς πολέμους Ελληνικού στρατού, θα άλλαζε την ροή της ιστορίας.
Γιατί δεν συμμετείχαν; Ο Βασιλεύς Κωνσταντίνος ήθελε την ουδετερότητα….
Ένας ακόμη λόγος γιατί μία από τις κρισιμότερες στιγμές της νεότερης Ευρωπαϊκής ιστορίας, η Ελλάδα εγκαταλειφθεί και κυριολεκτικά προδόθηκε από τους συμμάχους της.
Τα συγκρουόμενα και μεταβαλλόμενα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων περιγράφονται πολύ χαρακτηριστικά από την Νάνσυ Χόρτον κόρη του Τξόρτζ Χόρτον Γενικού Προξένου της Αμερικής στη Σμύρνη ο οποίος βρισκόταν στην Σμύρνη την δραματική αυτή περίοδο του 1922.
Νάνσυ Χόρτον αναφέρει, μεταξύ άλλων, σε ομιλία της προς την Επιτροπή Εθνικών Θεμάτων της Ελληνοαμερικάνικης Ομοσπονδίας, στην Φιλαδέλφεια στις 23 Φεβρουαρίου 1992.
«Η νίκη των Ελλήνων στον πόλεμο κατά των Βουλγάρων και ο επακολουθήσας αγώνας για την Θεσσαλονίκη κέρδισαν το θαυμασμό των βρετανών πολιτικών και ειδικότερα του Λόιντ Τζόρτζ. Προφανώς άρχισε να γίνεται αντιληπτό, ότι μερικά εδάφη κρατημένα από τους Έλληνες θα μπορούσαν να ήσαν πολύ σημαντικά για την Μεγάλη Βρετανία. Γι αυτό οι Βρετανοί προσκάλεσαν τον Βενιζέλο στο Λονδίνο. Ήθελαν μία βάση κοντά στην Αδριατική Θάλασσα: Το Αργοστόλι της Κεφαλλονιάς. Η Ελλάδα έλεγαν, ως αντάλλαγμα θα μπορούσε να έχει την Κύπρο. Οι Έλληνες όμως, δεν αντιλήφθησαν ότι ο Λόιντ Τζόρτζ δεν θα μπορούσε να επιβάλλει μία πολιτική που δεν θα είχε προηγουμένως την έγκριση της κυβερνούσας τάξης στην Αγγλία.
Τον Ιανουάριο του 1915, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, SirEdwardGrey, τηλεγράφησε στο βρετανό πρέσβη στην Αθήνα, δίνοντας οδηγίες να προσφέρει στην Ελλάδα σημαντική εδαφική αποζημίωση στην Μικρασιατική ακτή.
Σε αντάλλαγμα η Ελλάδα θα έμπαινε στον πόλεμο παρά το πλευρό των συμμάχων. Αν ο κ. Βενιζέλος επιθυμεί μία οριστική υπόσχεση δεν θα υπήρχε καμία δυσκολία να την αποκτήσει, του έγραφαν οι βρετανικές αρχές της περιόδου εκείνης. Ο Βενιζέλος συμφώνησε να δεχθεί συμμαχικά στρατεύματα στη Θεσσαλονίκη. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος και οι υποστηριχτές του αντέδρασαν για την παραβίαση της ελληνικής ουδετερότητας. Κατά συνέπεια η κίνηση Βενιζέλου έσπασε από τη βασιλική κυβέρνηση της Αθήνας. Έτσι, το 1916, υπήρχαν δύο ελληνικά κράτη.
Τον Αύγουστο του 1920, η Κυβέρνηση του Σουλτάνου υπέγραψε τη συνθήκη των Σεβρών με την Τουρκία. Κατά τη συνθήκη, οι Έλληνες θα απαλλάσσονταν από τα χέρια των Οθωμανών Τούρκων και όλη η υπόλοιπη περιοχή θα ήταν υπό τον έλεγχο διεθνούς αποστολής. Όμως, η Συνθήκη ποτέ δεν επικυρώθηκε. , η Ιταλία αρνήθηκε να την υπογράψει, φοβούμενη την Ελλάδα ως οικονομικό αντίπαλο. Οι Γάλλοι την ματαίωσαν από το φόβο αυξημένης βρετανικής επιρροής στην περιοχή. Έτσι μία μεγάλη ευκαιρία να διευθετηθεί το πολύπλοκο πρόβλημα της Εγγύς Ανατολής χάθηκε, μετά τα γεγονότα αυτά που έλαβαν χώραν. Με τον εθνικιστικό τουρκικό στρατό στα πεδία, μόνο μια νίκη του Ελληνικού Στρατού θα μπορούσε να επιβάλλει τη συνθήκη. «Η ασφάλεια των καταπιεζομένων μειονοτήτων εξαρτώνταν μόνο από αυτή». Όταν ο Κεμάλ αρνήθηκε να υπογράψει τη Συνθήκη των Σεβρών, ο Βενιζέλος αποφάσισε να πάρει πίσω το χαμένο έδαφος με στρατιωτική σύγκρουση. Τηλεγράφησε στον Λόιντ Τζόρτζ ανακοινώνοντας την εκστρατεία και ζητώντας βρετανική στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη.
Το Νοέμβριο του 1920, οι εκλογές έφεραν πίσω τον Κωνσταντίνο στην εξουσία. Όταν ο Βενιζέλος είδε τις άγριες βασιλικές διαδηλώσεις στην Αθήνα και αναγνώρισε ότι έχασε, παραιτήθηκε. Ο Χόρτον έγραψε σε μία έκθεση του προς το Στέιτ Ντιπάρτμεντ: «Η ανατροπή του Βενιζέλου, του μεγάλου αφοσιωμένου της Ελλάδας προς την Ευρώπη και την Αμερική και η επαναφορά του αναξιόπιστου βασιλιά αποτελεί την αρχή του τέλους». Είχε δίκαιο. Οι Βρετανοί πήραν πίσω τα όσα συμφώνησαν με τον Βενιζέλο. Η αιτιολογία που έδωσε ο Ουίνστον Τσόρτσιλ με τους λόγους του ήταν, ότι η Βρετανία δεν βοήθησε του Έλληνες στη Σμύρνη και απέφυγαν να παραχωρήσουν την Κύπρο στην Ελλάδα, διότι ο βασιλιάς επανήλθε στην εξουσία.»
Έτσι το 1922, μετά την προέλαση του Ελληνικού στρατού στην Μικρά Ασία, με την προτροπή των συμμάχων της, ακολούθησε η Μικρασιατική καταστροφή, με αποτέλεσμα να εξαφανισθεί η μέση αστική τάξη που είχε δημιουργηθεί εκεί με βάση τον Ελληνικό πληθυσμό όλα αυτά τα χρόνια. Η μεγαλύτερη καταστροφή στην ιστορία του Ελληνισμού και η μεγαλύτερη, για την εποχή, παγκόσμια προσφυγική μετατόπιση πληθυσμού.
H ΔΙΑΣΚΕΨΗ ΤΗΣ ΛΟΖΑΝΝΗΣ , ΤΑ ΣΥΜΦΕΡΟΝΤΑ ΓΙΑ ΤΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΑ.
Σε συνέχεια της ομιλίας της η Νανσυ Χόρτον αναφέρεται για τις διαπραγματεύσεις κατά την διασκεψη της ΛΟΖΑΝΝΗΣ και τα κίνητρα των μεγάλων δυνάμεων.
«Τα προσωπικά, οικονομικά συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων, που είτε είχαν, είτε ήλπιζαν να έχουν επενδύσεις στη Μικρά Ασία καθοδήγησαν τους αντιπροσώπους τους να δουν αυτά τα συμφέροντα προστατευόμενα πλήρως. Η ιστορία της STANDARDOIL λέγει: «Ένας από τους αντιπροσώπους στη Λοζάννη χτύπησε τη γροθιά του πάνω στο τραπέζι και είπε: «Είμαστε εδώ για αυτές τις καταραμένες μειονότητες ή είμαστε εδώ για να κοιτάξουμε μετά από αυτά τα δικά μας συμφέροντα;» Μέλη του γκρουπ CHESTER ήταν επίσης, εκεί αλλά τίποτε δεν βγήκε στο τέλος, γιατί οι Βρετανοί πήραν την Μοσούλη πριν από αυτούς. «Μπορείς να καταλάβεις πόσο σημαντικό είναι το πετρέλαιο» έγραφε ο Χόρτον στη μητέρα του από την Ουάσιγκτον. «Όταν οι ειδικοί ανακοίνωσαν ότι υπάρχει αρκετό στις ΗΠΑ για 20 μόνο χρόνια και ότι ολόκληρος ο πολιτισμός εξαρτάται από αυτό. Ακόμη και τα πολεμικά μας πλοία κινούνται με πετρέλαιο. Είμαι σχεδόν έτοιμος να παραδεχθώ ότι το χρειαζόμαστε. Αλλά πιστεύω πως θα μπορούσαμε να το έχουμε με λιγότερο εγκληματικούς τρόπους. Δεν θα ανάψει σωστά όταν ανακατέψεις πετρέλαιο με αίμα και μυρίζει πολύ ο καπνός από καμένες εκκλησίες και βίβλους».
Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΤΟΥ 1929 ΚΑΙ Η ΧΡΕΟΚΟΠΙΑ ΤΟΥ 1932 ΜΕ ΤΟΝ ΒΕΝΙΖΕΛΟ ΠΟΥ ΑΝΟΙΞΕ ΤΟΝ ΔΡΟΜΟ ΣΤΗΝ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΑ
Το 1929 φαινόταν ένα αισιόδοξο έτος. Η αποπληρωμή των χρεών ήταν ένα από τα μεγαλύτερα κονδύλια. Επρόκειτο ουσιαστικά για “ισορροπία τρόμου” και δεν φαινόταν να απασχολεί τον Βενιζέλο, όσο το χρήμα ερχόταν από το εξωτερικό δεν είχε υπολογίσει την παγκόσμια οικονομική κρίση του Οκτωβρίου 1929.
Και πάλι ορισμένοι προειδοποιούσαν, οι αρρώστιες της Ελληνικής οικονομίας ήταν, η φατριοκρατία, το ρουσφέτι, και οι πελατειακές σχέσεις. Ακόμα περισσότερο ήταν η γραφειοκρατία, η αλόγιστη δημιουργία άχρηστων δημόσιων οργανισμών , φαυλοκρατία κλπ.
Δεν θα αναλωθώ στην λεπτομερή ανάλωση των κοινοβουλευτικών, πολιτικών και οικονομικών γεγονότων, τοπικών και διεθνών.
Θα τονίσω όμως ότι, η ιστορία επαναλαμβάνεται και πάλι, και η περίοδος πριν από την στάση πληρωμών του 1932, χαρακτηρίζεται από την αδυναμία εξεύρεσης δανειστών. Αυτό, έκανε την εσωτερική κατάσταση δραματική .
Τα λουκέτα, οι πτωχεύσεις των εμπορικών αλλά και βιομηχανικών επιχειρήσεων αυξάνονταν συνεχώς. Οι άνεργοι είχαν ξεπεράσει το ένα ¼ του εκατομμυρίου, οι μισθοί έπεφταν και οι τράπεζες είχαν πρόβλημα ρευστότητας.
Η αδυναμία σύναψης δανείων επιδεινώθηκε λόγω της παγκόσμιας κρίσης . (Γερμανική, Μέσω ευρωπαϊκή, και τέλος Αγγλική).
Οι Ευρωπαίοι ζητούν και πάλι σκληρά μέτρα λιτότητας.
Ο Γάλλος αντιπρόσωπος, της Δημοσιονομικής Επιτροπής, είπε στον Έλληνα ομόλογό του:
«Εάν πρόκειται να αρνηθείτε τις υποχρεώσεις σας στο εξωτερικό, οφείλετε πρώτα να κάνετε σκληρές οικονομίες. Να παύσετε υπαλλήλους, διότι έχετε πολλούς. Να περιορίσετε τους μισθούς. Διαφορετικά, δεν δικαιολογείστε να φθάσετε μέχρι αναστολής του χρεολυσίου».
Ο Βενιζέλος ήταν σε πολύ δύσκολη θέση και επιζητούσε την δημιουργία οικουμενικής που θα μπορούσε να του δώσει μεγαλύτερη αξιοπιστία.
Ο κύριος αντίπαλος του Βενιζέλου, Τσαλδάρης, δεν συμφώνησε.
Ο Βενιζέλος αναγκάζεται να ανακοινώσει στις 16 Απριλίου 1931, στο πλαίσιο του συμβουλίου της κοινωνίας των εθνών, την αδυναμία καταβολής των χρεών.
Αμέσως, ξεκίνησαν περικοπές μισθών και επιδομάτων, κόπηκαν αποστολές στο εξωτερικό και κρατικά αυτοκίνητα.
Ακολούθησαν απεργίες , απολύσεις ηγετικών στελεχών των υπαλληλικών συνδικάτων και πολιτικές επιστρατεύσεις.
Ο Ριζοσπάστης υποστήριζε και παρακινούσε κλιμακώσεις των απεργιών και αρθρογραφούσε με έντονους χαρακτηρισμούς κατά της κυβέρνησης και των υπολοίπων αστικών κομμάτων, χαρακτηρίζοντάς τα, ακόμα και φασιστικά.
Ο Βενιζέλος παραιτήθηκε, δημιουργήθηκε κρίση του κοινοβουλευτισμού και μετά επεβλήθη η δικτατορία του Μεταξά.
Β! ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ
Η ηρωική αντίσταση του το Ελληνικού στρατού και του λαού κατά την διάρκεια του β παγκοσμίου πολέμου δεν ήταν αρκετά για να αλλάξουν την μοίρα της Ελλάδας αλλά ούτε και την νοοτροπία του Ελληνικού κατεστημένου.
Η Ελλάδα βγήκε από τον πόλεμο και τον μετέπειτα εμφύλιο σπαραγμό, ολοσχερώς κατεστραμμένη.
Κάτω από αυτή την κατάσταση η κυβέρνηση ζήτησε επειγόντως βοήθεια από την Αμερική.
Για τον τρόπο λειτουργίας, την περίοδο αυτή, η γενική άποψη που είχε σχηματιστεί και μεταφερόταν στην Αμερικανική κυβέρνηση ήταν πάρα πολύ κακή. Η εντύπωση δεν αφορούσε μόνο τις καταστροφές που είχε προξενήσει ο πόλεμος αλλά και η απαράδεχτη πολιτική αδράνεια.
Η έλλειψη εμπιστοσύνη μεταξύ των κυβερνητικών παραγόντων και της κοινωνίας στην ικανότητα της Ελλάδας να σώσει την κατάσταση προεξοφλούσαν ότι, τα πάντα θα πρέπει να γίνουν με εξωτερική βοήθεια.
Στο διάστημα αυτό υπήρχε τεράστια κοινωνική και οικονομική ανομοιογένεια.
Οι βιομήχανοι , οι έμποροι , οι κερδοσκόποι, και οι μαυραγορίτες ζούσαν άνετα, ενώ οι λαϊκές μάζες, σε άθλια κατάσταση.
Η ανεργία ήταν μεγάλη, ενώ το 20% του πληθυσμού ήταν διορισμένο η εξαρτώμενο, κατά κάποιο τρόπο, από το δημόσιο.
ΤΟ ΣΧΕΔΙΟ ΜΑΡΣΑΛ
Με το ξεκίνημα της Αμερικανικής βοήθειας, από το σχέδιο Μάρσαλ, έφθασαν και οι πρώτες «διαπιστώσεις». Όλοι οι Αμερικανοί αξιωματούχοι έμειναν έκπληκτοι από το μέγεθος της διαφθοράς και της γραφειοκρατίας που κυριαρχούσαν στην δημόσια διοίκηση.
Η κατάσταση ήταν τέτοια που, η Αμερικανική κυβέρνηση, απαίτησε ειδικούς όρους και έλεγχο, για την ορθολογική χρήση της βοήθειας.
Η μικροπολιτική όμως νοοτροπία της αντιπολίτευσης, έθεσε θέματα για όρους όπως, η ετεροδικία, η εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων και άλλα θέματα όπως η έλλειψη ικανοποιητικού χρόνου για την μελέτη της σύμβασης κ.α.
Τέλος, μετά την αποστολή «πακτωλού βοηθείας» που διετέθη, χαρακτηριστική ήταν η απογοήτευση των Αμερικανών αξιωματούχων για τα αποτελέσματα.
Ο Εντουαρντ Τενενμπαουμ, στην σχετική έκθεσή του έγραφε:
«Σταματήσαμε τον Κομουνισμό αλλά δεν έχουμε τίποτα βιώσιμο στην θέση του.
Δώσαμε πολύ βοήθεια στην Ελλάδα, αλλά ελάχιστη έφτασε στους Έλληνες
που την χρειάζονταν περισσότερο.
Πληρώσαμε ακριβές επενδύσεις, χωρίς αποτέλεσμα.
Αποκαταστήσαμε την τάξη. Αλλά αυτή η τάξη προστατεύεται από διαδοχικές αδύνατες κυβερνήσεις μη δημοφιλείς, αναξιόπιστες και διαβρωμένες.
Χτίσαμε δρόμους που σύντομα θα καταρρεύσουν
Αυξήσαμε τους μισθούς αλλά οι τιμές αυξήθηκαν πιο γρήγορα. Δώσαμε πλοία αλλά τα έσοδά τους, δεν επιστρέφουν στην Ελλάδα.
Κανένας Έλληνας υπάλληλος δημοσίου δεν θα άφηνε το επί μέρους πρόγραμμα του, για την αγροτική, βιομηχανική και ιατρική σωτηρία της Ελλάδας.
Κανένας υπάλληλος του υπουργείου εξωτερικών, δεν θα συμφωνούσε με μέτρα που να προσέβαλαν τα μέλη των κυβερνώντων κομμάτων.
Κανένας Έλληνας υπουργός, δεν θα διακινδύνευε να χάσει ψήφους απολύοντας άχρηστους στενογράφους
Κανένας Έλληνας επιχειρηματίας δεν θα πωλούσε τα αποθεματοποιημένα αγαθά.
Κανένας συνδικαλιστής δεν θα μετρίαζε τις απαιτήσεις για αυξήσεις μισθών.
Τίποτα δεν θα αλλάξει…..»
Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΠΑΝΑΛΑΜΒΑΝΕΤΑΙ ΑΛΛΑ ΔΥΣΤΥΧΩΣ ΔΕΝ ΔΙΔΑΣΚΕΙ
Νομίζω ότι δεν είναι δύσκολο να αντλήσει κανείς τα συμπεράσματα και να κάνει τους παραλληλισμούς της σημερινής κατάστασης με την υπόλοιπη ιστορία του νεοσύστατου κράτους.
Δυστυχώς δεν άλλαξαν πολλά πράγματα ούτε στην πολιτική, ούτε στα κόμματα που κυβερνούν, η αντιπολιτεύονται.
Η ιστορία επαναλαμβάνεται με τους ρόλους να συνεχίζουν να παίζονται από μεν την Ευρώπη, που εφαρμόζει πολιτικές, σχεδόν αποικιοκρατικές, με εργαλεία τις δανειακές συμβάσεις τις επιλεγμένες επιδοτήσεις, τα μνημόνια κλπ. Από δε τα κόμματα με την απαράδεκτη συμπεριφορά τόσο των κυβερνήσεων που διαρκώς αποκρύπτουν την πραγματικότητα με κίβδηλες υποσχέσεις όσο και της αντιπολίτευσης που λαϊκίζει ατελείωτα, με έξαρση τις τελευταίες διαπραγματεύσεις με την τρόικα.
Μόνο που τώρα, δεν διακυβεύεται μία πολεμική αναμέτρηση, αλλά διακυβεύεται ολόκληρη η υπόσταση του Ελληνισμού.
Κατά την γνώμη μου, το πρόβλημα είναι η επιβίωση του Ελληνισμού και η προσαρμογή αυτού, μέσα σε μία δραματικά μεταβαλλόμενη παγκοσμιότητα.
Το πρόβλημα είναι πολύ μεγαλύτερο από την εκχώρηση μέρους της κυριαρχίας μας, που ούτως η άλλως έχει μερικώς εκχωρηθεί, με την εισδοχή μας στην Νομισματική ένωση.
Η Ελληνική υπόσταση όμως, κινδυνεύει να χάσει όλα τα ερείσματα επιβίωσής της, την οποία, μέχρι τώρα, κατάφερνε να διασφαλίζει, λόγω των γεωπολιτικών συνθηκών. (Συγκυρίες συμμαχιών, Αγγλία, Ρωσία, Γαλλία, Αμερική, Ευρώπη κλπ)
Το πρόβλημα όμως, έχει πλέον επεκταθεί και συμπεριλάβει την επιβίωση αυτής της ίδιας της Ευρώπης, δεδομένου ότι κινδυνεύει και αυτή να αποδειχτεί ένα αποτυχημένο μοντέλο πολυεθνικής υπόστασης.
Τώρα πια, ανεξάρτητα από ποια οικονομική ,πολιτική θεωρία και αν πρεσβεύει κανείς, φιλελεύθερη, σοσιαλιστική ή κομουνιστική, οι παγκόσμιες ανακατατάξεις ξεπερνούν τις προκλήσεις που μέχρι σήμερα γνωρίζαμε.
Το παιχνίδι παίζεται σε πολύ μεγαλύτερα πλαίσια και οι χρηματο – οικονομικές παράμετροι και θεωρίες, είτε αυτές έχουν καπιταλιστική βάση ή σοσιαλιστική, η εθνικιστική , δεν μπορούν να δώσουν εύκολη απάντηση. Οι νέες διαμορφούμενες συνθήκες και κοσμοθεωρίες, με θέματα που αφορούν στην πληθυσμιακή έκρηξη, την μετανάστευση, την οικολογική καταστροφή, την ανάλωση των πρώτων υλών, του πυρηνικού κινδύνου, της φτωχοποίησης μεγάλου ποσοστού του παγκόσμιου πληθυσμού, είναι προβλήματα που δεν μπορούν να λυθούν με βάση παρωχημένες ιδέες περί εθνικισμού, πολεμικών συγκρούσεων, απλοϊκών κοινωνικών κινημάτων, η απομόνωσης.
Η Ελλάδα αποτελεί το 2% της Ευρωπαϊκής οικονομίας. Μέσα σε αυτή έχει εναποθέσει τις ελπίδες της για την οικονομική της επιβίωση, ενώ παράλληλα προσπαθεί να περισώσει και την πολιτιστική της κληρονομιά, πράγμα που την βοήθησε να διατηρεί μέχρι σήμερα, και την Εθνική της υπόσταση. Όμως αυτό δεν μπορεί να είναι αρκετό ‘Συν Αθηνά και χείρα κίνει’.
Καμία συγκυρία η εξωτερική βοήθεια δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ανάγκη εσωτερικής πρωτοβουλίας και δημιουργικότητας. Η Ευρώπη θα παίξει τον ρόλο της και θα δημιουργήσει το αναγκαίο γεωπολιτικό πρότυπο πολυεθνικής λειτουργίας με την επίτευξη του συμβιβασμού των συγκρουόμενων συμφερόντων, αλλά η Ελλάς θα χρειαστεί ακόμη περισσότερο ανατρεπτικές πολιτικές για να ξεπεράσει τις διαχρονικές παθογένειες που την ταλαιπωρούν.
Για να ξεφύγει από την μοίρα της περιφέρειας που η φυσική της τοποθεσία έχει επιβάλει είναι ανάγκη να μετατρέψει το μειονέκτημα σε πλεονέκτημα, το είχε σχεδόν καταφέρει με την διείσδυση στα Βαλκάνια και την σχετική προσέγγιση με την Τουρκία.
Ο αναχρονιστικός εθνικισμός, η διαφθορά, ο λαϊκισμός και η ανικανότητα των πολιτικών της ανέτρεψαν την προσωρινή αυτή επιτυχία. ΄Στην ανατροπή αυτή συνέβαλε και η καθυστέρηση της Ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, δυστυχώς η ανάγκη επιτάχυνσης δεν ήταν αυτονόητη ούτε και στα Ευρωπαϊκά κράτη, χαρακτηριστικό της βραδύτητας που διέπει τους πολυεθνικούς οργανισμούς.
Όμως ο δρόμος είναι ένας, συμβιβασμός των συγκρουόμενων συμφερόντων στην Ευρώπη και συνεργασία της Ελλάδας με την περιφέρεια και τους γείτονες της, εντός και εκτός Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων της Τουρκίας, Βουλγαρίας, Αλβανίας Σκοπίων, και των λοιπών Βαλκανικών χωρών, με στόχο την συνεργασία και την εξωστρέφεια για την ανάπτυξη κοινών δραστηριοτήτων μέσω κοινοπραξιών, ιδιαίτερα προς τις χώρες της Κεντρικής Ασίας και όχι μόνο.
Η Ευρώπη μπορεί να βοηθήσει, αποτελεσματικά, την Ελλάδα προς την κατεύθυνση αυτή με πρόσθετες χρηματοδοτήσεις, ενώ η ίδια η Ελλάδα μπορεί να αντλήσει, τα ‘μέσα’ (resources) από το εσωτερικό της κυρίως σε ανθρώπινο δυναμικό που διαθέτει, επιστημονικό, κατασκευαστικό κλπ καθώς και άλλα ΄μέσα΄ σε συγκεκριμένους τομείς όπως ο χρηματοοικονομικός και ο τομέας υπηρεσιών γενικότερα.
Πιστεύω ότι τελικά η Ελλάδα, που σήμερα είναι ο αδύναμος κρίκος της Ευρώπης και χρησιμοποιείται σαν πειραματόζωο, θα αποτελέσει και το μοντέλο για τον επιτυχή συμβιβασμό μεταξύ κέντρου και περιφέρειας.
Στηρίζω αυτήν την αισιοδοξία μου στις διαπιστώσεις ότι σαν πρώτο λόγο, οι περισσότερες δυνάμεις παγκόσμιας επιρροής προτιμούν την παραμονή της Ελλάδας σε οργανισμούς όπως η Ευρωπαϊκή νομισματική ένωση, και το ΝΑΤΟ και σαν δεύτερο λόγο στην ισορροπία τρόμου που προκαλεί η πιθανότητα αποσταθεροποίησης .
Αλλά και στον εσωτερικό μέτωπο, η εμπειρία των τελευταίων 35 ετών της μεταπολίτευσης έδωσε την ευκαιρία στον Ελληνικό λαό να απαγκιστρωθεί από πολλές αυταπάτες που τροφοδοτούσαν οι εναλλασσόμενες πολιτικές παρατάξεις.
Το άρθρο αυτό ολοκληρώνεται κατά την διάρκεια της επίσκεψης της Καγκελαρίου Άνγκελα Μερκελ, και δεν μπορώ να μην εκμυστηρευθώ ότι θαύμασα την τόλμη και κυνικότητα της Καγκελαρίου που μετατόπισε την θέση της από το χαρακτηριστικό ‘Πτωχεύστε για να σας βοηθήσουμε’ στο ‘ Αναγνωρίζουμε την προσπάθεια της Ελλάδας’ και ‘Θα βοηθήσουμε με επενδύσεις Γερμανικών επιχειρήσεων’.
Πολύ θα ήθελα να δω τον όποιο Έλληνα Πρωθυπουργό να συνοδεύεται από Έλληνες Επιχειρηματίες και να επισκέπτεται χώρες της Βαλκανικής και της Κεντρικής Ασίας με στόχο την εξωστρέφεια της Ελληνικής οικονομίας.
Νίκος Κούζος
Times for Change 