ΟΙ ΔΥΟ ΜΟΡΦΕΣ ΤΗΣ ΝΙΡΒΑΝΑ
Είναι απολύτως λογικό και θεμιτό, για κάθε άνθρωπο να αναζητά την ευτυχία , μέσα από την ασφάλεια και την σταθερότητα.
Η αναζήτηση αυτή παίρνει πολλές μορφές και πολλές φορές ο άνθρωπος αναγκάζεται να προσφεύγει σε σοβαρούς συμβιβασμούς προκειμένου να τα διασφαλίσει.
Η μορφή και ποιότητα της ευτυχίας σχετίζεται με την προσωπικότητα και το πολιτισμικό επίπεδο. Η ασφάλεια βέβαια έχει μεγάλη σχέση με τον έλεγχο που ασκεί ο άνθρωπος στο περιβάλλον.
Σε όλες τις περιπτώσεις όμως ο τρόπος που ο άνθρωπος επιδιώκει την αναζήτηση αυτή παίρνει αφ’ ενός την ενεργητική μορφή, επιβάλλοντας την ανθρώπινη παρέμβαση και αφετέρου την παθητική που άνθρωπος προσαρμόζεται στο περιβάλλον.
Σε όλες τις περιπτώσεις όμως η διαδικασία καταλήγει στην αναζήτηση της σταθερότητας και της ασφάλειας που αποτελεί το αναγκαίο συστατικό και θεμέλιο για να δημιουργηθούν συνθήκες ανθρώπινης ευτυχίας. Ένα τέτοιο περιβάλλον ηρεμίας θα το παραλλήλιζα με μία κατάσταση ΝΙΡΒΑΝΑ, καμία σχέση βέβαια με την θρησκευτική ερμηνεία της λέξης.
Προσωπικά, αντιλαμβάνομαι δύο μορφές ανθρώπινης ολοκλήρωσης ΝΙΡΒΑΝΑ.
Την ΝΙΡΒΑΝΑ της ολοκλήρωσης που αισθάνεται ο άνθρωπος από την άντλησης της ‘Χαράς με τα Ματωμένα γόνατα’, απόσπασμα από τα λόγια του ποιητή. που η γλυκύτητα της κούρασης αναμειγνύονταν με την χαρά της επιτυχίας, της δημιουργίας, της αίσθησης της ολοκλήρωσης που ακούγεται σαν αντίλαλος του ιστορικά γνωστού επιφωνήματος του Ιουστινιανού, Αυτοκράτορα του Βυζαντίου, που μετά την ολοκλήρωση της κατασκευής, ανέβηκε στον θόλο της Αγιά Σοφιάς, αναφωνώντας ‘Νενοίκηκα σε Σολομώντα’.
Αυτή είναι η ενεργητική ανθρώπινη παρέμβαση στο περιβάλλον , η επιδίωξη της χαράς υψηλής ποιότητας που βιώνει κανείς από την αίσθηση της επιτυχίας, από την αγωνιστικότητα, χωρίς συμβιβασμούς. ‘Χαρά της δημιουργίας’
Πολλοί αμφισβητούν την ποιότητα της ανθρώπινης επιδίωξης με στόχο την χαρά που προκύπτει από το αποτέλεσμα της δημιουργίας . Μήπως αυτή η Νιρβάνα είναι μία έκφραση ατομισμού, εγωκεντρισμού, μήπως είναι τελικά μία κατάσταση έξαρσης αντί κατάσταση ηρεμίας, χαράς και ευτυχίας;
Μήπως η ‘χαρά της δημιουργίας’ δεν αποτελεί μία κατάσταση ευεξίας αλλά είναι ένα ατέλειωτο μονοπάτι που ακολουθεί ο οδοιπόρος καθοδηγούμενος από την ανθρώπινη η ματαιοδοξία; Κάτι που από μία άλλη διάσταση προσομοιάζει με κάποιο, ευτελές κίνητρο; Αφήνω τον αναγνώστη να διαμορφώσει την δική του άποψη.
Αναγνώρισα και μία δεύτερη μορφή αναζήτησης χαράς και ασφάλειας, ΝΙΡΒΑΝΑ που συναντά την ολοκλήρωση μέσα από μία εσωστρεφή διαδικασία φιλοσοφικής απεξάρτησης και συμβιβαστικής συμβίωσης με το περιβάλλον και γενικότερα απεξάρτησης από τους εξωτερικούς παράγοντες των υλιστικών βιωμάτων.
Αυτή η δεύτερη μορφή με σπρώχνει περισσότερο κοντά στην θρησκευτική προσέγγιση, ή σε πολλές δογματικές φιλοσοφικές θεωρήσεις, η ακόμα και σε μεταφυσικές τοποθετήσεις.
Ποιος μπορεί να αρνηθεί την υπαρκτή αλήθεια της δύναμης της πίστης των γνωστών μας ‘αναστενάρηδων’ της Χριστιανικής θρησκείας η των φακίρηδων της Ινδουιστικής, αλλά ακόμα και άλλων μεταφυσικών ιδιαιτεροτήτων άλλων θρησκειών, Βουδιστικής η Μωαμεθανικής προσέλευσης.
Αλλά και πέραν της μεταφυσικής θεώρησης, ποιος μπορεί να αρνηθεί την δύναμη άλλων περισσότερο υλιστικών φιλοσοφικών τοποθετήσεων, πχ των κυνικών φιλόσοφων της αρχαιότητας με τρανταχτό παράδειγμα τον Διογένη τον κυνικό με την παγκοσμίως γνωστή απάντηση του στον Μέγα Αλέξανδρο όταν τον ρώτησε ποια χάρη θα ήθελε να του κάνει και αυτός του ζήτησε να μην του κάνει σκιά κρύβοντας του τον ήλιο…
Αλλά και ποιο συνηθισμένες ποιο σύγχρονες θεωρήσεις που εκφράζονται με θέσεις όπως, ‘πλούσιος μπορεί να γίνεις μειώνοντας τις ανάγκες σου, αντί να παράγεις πρόσθετο πλούτο ’ κλπ.
ΝΙΡΒΑΝΑ λοιπόν στην ευρύτερη έννοια της είναι μία υποκειμενική υπόθεση και ο κάθε ένας μας μπορεί να την αναζητά στα πλαίσια των δικών του κοινωνικών, ηθικών, φιλοσοφικών επιρροών, ενέχει όμως και σοβαρούς κίνδυνους εξοστρακισμού ή κοινωνικής περιθωριοποίησης με ανεξέλεγκτες συνέπειες στην φυσιολογική εξέλιξη και ανάπτυξη ενός ατόμου, της οικογένειας του και του ευρύτερου κοινωνικού περιβάλλοντος.
Κίνδυνοι από την ανθρώπινη τάση αναζήτησης της ΝΙΡΒΑΝΑ.
Ας ξεφύγουμε λίγο από την παραδοσιακή, θρησκευτική, υπόσταση της ΝΙΡΒΑΝΑ και ας προσπαθήσουμε να προσεγγίσουμε την σύγχρονη φιλοσοφική πλευρά των ανθρώπινων επιδιώξεων, που στο κείμενο αυτό, απλοϊκά μεν αλλά ξεκάθαρα επιδιώκεται.
Συγκεκριμένοι κίνδυνοι εμφανίζονται και από τις δύο μορφές της κατάστασης ΝΙΡΒΑΝΑ.
Για την πρώτη μορφή ΝΙΡΒΆΝΑ, ο κίνδυνος που εγκυμονεί είναι συνήθως ένας και μοναδικός, έχει ήδη αναφερθεί σαν η ανθρώπινη ματαιοδοξία με όλες τις παράπλευρες συνέπιες.
Για την δεύτερη μορφή τα πράγματα είναι πολύ ποιο σύνθετα. Η ανάγκη παθητικού συμβιβασμού μπροστά στις αντιξοότητες και τα εμπόδια μπορεί να μεταβάλει το άτομο σε ανθρώπινο ‘χαμαιλέοντα’.
Ακόμα χειρότερα, η τάση που πολλά άτομα αναπτύσσουν, μπροστά στο αδιέξοδο, τα οδηγεί στην αποφυγή δράσης, και την εφεύρεση κανόνων στα μέτρα των δυνατοτήτων τους, κατά παραγγελία περιβάλλον δηλαδή. Αυτή η τάση μπορεί να προκαλέσει την αδράνεια η ακόμα να δώσει την ψευδαίσθηση ότι το άτομο αποτελεί μέρος ενός συνόλου που κινείται ανεξάρτητα από ην δική τους ευθύνη ή πρωτοβουλία, ενώ οι ίδιοι είναι απλώς επιβάτες, ανεύθυνοι συνοδοιπόροι. Αποτελούν δηλαδή ένα μόριο ύλης μέσα στην απεραντοσύνη μιας θάλασσας που άλλοτε λυσσομανά καταβροχθίζοντας πλοία και βράχους της ξηράς και άλλοτε μαγεύει με την γαλήνια σαγηνευτική μορφή της.
Τα κύματα της θάλασσας, τι σχέση μπορούν να έχουν με την δική τους υπόσταση, αναλογίζονται, πέραν του ότι τα ρεύματά της τους ταξιδεύουν προς όποια κατεύθυνση τύχει.
Και καταλήγουν: Είμαι ένας ανεύθυνος, ανυποψίαστος των νόμων της φύσης, και όμως υφίσταμαι, υπάρχω.
Τι γλυκιά μυρωδιά αναβλύζει από αυτή τη ΝΙΡΒΆΝΑ!
ΝΚ